Blogs & columns

‘U zei niet 'báwo ni',’ zegt ze met een glimlach. Ik kan het niet meteen plaatsen. O ja! Ik had aan haar gevraagd hoe je nou 'hallo' zegt in het Nigeriaans. Ten eerste uit interesse. Maar ook om de verbinding met haar te vinden.

Vlak voor de overdracht nog even wat doorgeven aan een patiënt: tien minuten later sta je er nog, want er zit opeens familie bij met vragen. Onderweg naar de lunch een korte omweg voor visite bij een buitenbed: toen je vanmorgen belde stond de PCA-pomp uit, maar naar huis gaat bij nader inzien echt niet.

In haar laatste column bepleit Esther van Fenema een onmiddellijk stopzetten van euthanasie vanwege psychische aandoeningen bij mensen onder de 30. In plaats van mijn argumenten daartegen te herhalen wil ik het verhaal vertellen van Esmee, 20 jaar. Ze wilde zelf heel graag dat ik dat deed en ervoer het als erkenning voor haar immense lijden.

Zijn gerimpelde handen bewegen onrustig heen en weer. Sylvia hurkt naast hem neer. Ze legt haar handen op de zijne en ze wrijft er zachtjes over. Zijn handen vallen stil.

Om halfvier gaat de telefoon. Met de vouwen van het harde laken ongetwijfeld nog diep in mijn gezicht neem ik op. Of we met spoed naar de afdeling kunnen komen. Een patiënt met respiratoire insufficiëntie.

Mijn oude autootje maakte opeens een ronkend geluid en inderdaad bleek er een gat in de uitlaat te zitten. Dus snel naar de uitlaatspecialist die vlot en vriendelijk een reparatie uitvoerde. Des­gevraagd controleerde de monteur ook even oliepeil en bandenspanning.

‘Ze is boos op jou, zie haar medisch dossier.’ Het is een bericht van mijn collega over een patiënt van mij. Ik zucht. Dat kan er ook nog wel bij vandaag.

Je kunt prachtige opvattingen hebben. Maar pas als je ergens echt mee te maken krijgt besef je dat je er niet uitkomt met alleen mooie idealen. Dat merkte ik toen ik onlangs twee mensen zag die in transitie willen.

Sinds ik ziek ben, valt me pas op hoe vaak je eigen hoofd je toch naar de kant van het (bij) geloof en de onderhandeling wil sturen. Oorsuizen en gevoelsverlies in m’n tenen? Dat kan ik best goed hebben, als ‘dat het enige is’. Maar wat bedoel ik daar precies mee? Dat ik de bijwerkingen van de chemo zal verdragen als ik daarna dan maar niet doodga?

Om 06.00 uur gaat de wekker. Snel verzamel ik alles wat ik nodig heb en vertrek richting de metro. Vlak voordat ik de deur uitstap, check ik nog een laatste keer mijn tas. Ik weet dat ik de hele dag niet thuis zal zijn.

Vijf jaar geleden stopte ik officieel met ‘werken’ en hing mijn herregistratie bewust aan de wilgen. Ik wilde niet nog een keer door die benauwende mallemolen van zelfbedachte goede bedoelingen van mijn beroepsgroep. Het was genoeg geweest. Ik ben gewoon niet geschikt om op commando door hoepeltjes heen te springen. Ik heb er nooit spijt van gehad. Ik had door kunnen gaan, maar was er klaar mee. Het was een goed besluit op het juiste moment.

‘Omdat ik benieuwd was naar het geslacht, lieten we een pretecho maken bij 20 weken zwangerschap. Het was een jongetje, maar ze zagen ook dat er iets mis was met zijn nieren.’

‘Hakuna umeme’, dat betekent: ‘Er is geen stroom’. Het is mogelijk wel een van mijn meest uitgesproken zinnen in het Swahili toen ik destijds in Tanzania werkte. Elke dag viel de stroom wel uit, vaak ook meerdere keren en af en toe was de stroom zelfs 48 uur foetsie.

Hij is bedrijfsleider. En hij is zichtbaar op. Wallen onder zijn ogen. Motorisch onrustig. Emotioneel. Gespannen indruk. Surmenage, burn-out, overspannenheid, afgebrand. Kies maar.

Euthanasie bij jongeren onder de 30 op basis van psychisch lijden is een onderwerp dat heftige discussies oproept. In oktober 2024 pleitte voormalig NSC-Kamer­lid Rosanne Hertzberger voor grondig onderzoek naar de stijging van euthanasiegevallen onder jongeren. Cijfers van de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie lieten zien dat 22 mensen onder de 30 euthanasie kregen wegens psychisch lijden, een vijfvoudige stijging ten opzichte van 2020, toen dit er nog maar vijf waren.

Je kunt plotseling ziek worden. Ik kreeg opeens, op mijn 59e, ADHD. Om precies te zijn vorige week dinsdag om 16.49 uur. Ik had me aangemeld bij LinkedIn omdat ik nieuwsgierig was naar waar iedereen het over heeft en omdat Medisch Contact er ook ‘op zit’.

Het leven van een anios is soms druk. Twee seinen op zak, een volle zaal patiënten en tussendoor nog poli en consulten. En daar stopt het niet: hobby’s onderhouden, vrienden en familie zien, verjaardagen vieren, sporten, gezond leven én eten. Om te ontspannen en die gevreesde burn-out te voorkomen krijg je steevast tips als: zet 10 duizend stappen per dag, mediteer dagelijks, doe aan yoga en slaap minimaal acht uur per nacht. Resultaat? Een nóg vollere agenda. Daarom wil ik een lans breken voor het tegenovergestelde van drukte: luiheid. Niks doen.

Met de jongeren gaat het niet zo goed. Dat is in het hele land te zien, maar in onze wijk is het wel opvallend. Veertig procent van hen heeft zich de afgelopen vier weken vaak of altijd eenzaam gevoeld. Een kwart van de ondervraagden heeft de afgelopen twaalf maanden regelmatig serieus nagedacht over een einde maken aan zijn of haar leven.

Hij zit voor me, een patiënt van middelbare leeftijd, en zucht luid. Een walm van rotte eieren bereikt mijn neus. Opgegroeid in de bossen en gewend aan frisse lucht, valt deze geur me onmiddellijk op. Terwijl hij spreekt, merk ik dat zijn mondgezondheid niet in optimale staat is: duidelijk ontstoken tandvlees.

Op weg naar het nieuwjaarsdiner rijden we door downtown Vancouver. De stad maakt zich op voor het weekend. In de verte glinsteren de bergen onder een laag verse sneeuw, en de skyline weerspiegelt in de natte straten. Mijn telefoon gaat. Een onbekend nummer. Ik ben verbaasd als ik Nederlands aan de andere kant van de lijn hoor.