Boeken en films & zo

De documentaire De Verpleegkundig Specialist van Gwen Jansen schetst wat het werk van deze zorgprofessional inhoudt. Jansen filmde onder meer op een huisartsenpost, in de ouderenzorg, in een ziekenhuis en in de (ambulante) geestelijke gezondheidszorg.

Hoe leef je met een genetische aanleg voor een levensbedreigende aandoening? Lotte Van Den Heuvel (UAntwerpen), die als genetisch onderzoeker de oorzaken en behandelingen van verschillende levensbedreigende syndromen zoals het marfansyndroom en het Loeys-Dietz-syndroom bestudeert, gaat daarover in gesprek met patiënten en hun omgeving en met hoogleraar Bart Loeys, pionier op dit terrein.

Voor menigeen is totale vergetelheid, zoals bij vergevorderde dementie, een horrorbeeld. Bij dat perspectief plaatst de Deense schrijfster en filosofe Solvej Balle verrassende kant­tekeningen waarbij het menselijk tijdsbesef kantelt.

Il Colibrì van Francesca Archibugi is gebaseerd op de gelijknamige, veelgeprezen en -gelezen roman van de Italiaanse auteur Sandro Veronesi, eerder besproken in Medisch Contact. Centraal staat Marco (rol van Pierfrancesco Favino), geboren in 1959 in een well-to-do Italiaans gezin met kibbelende ouders, een broer en een psychisch getormenteerde zus.

‘Hoe langer ik in dit vakgebied werkzaam ben en hoe meer ik van mantelzorgers leer, des te meer raak ik ervan overtuigd dat “gezonde” hersenen van nature niet toegerust zijn om met dementiestoornissen om te gaan.’ Dit is de kernboodschap van Dasha Kiper in haar boek Als het elke dag zondag is – Verhalen over dementie, zorgverleners en het menselijk brein.

Op zondag 8 oktober 2023 concerteert het Nederlands Dokters Orkest (inderdaad geheel bestaand uit artsen en studenten geneeskunde) in de Geertekerk in Utrecht.

De Theorie van de Zieke Vrouw is een essay van de Amerikaans-Koreaanse non-binaire kunstenaar Johanna Hedva, die – chronisch ziek, aan bed gekluisterd – zich ten tijde van Black Lives Matter-protesten afvraagt: hoe gooi je een baksteen door het raam van een bank als je niet uit bed kunt komen?

Stethoscope van Anna Harris en Tom Rice is een prachtige uiteenzetting over een van de meest iconische en meestgebruikte medische hulpmiddelen in de gezondheidszorg. Vanuit een antropologisch perspectief beschrijven zij de ontwikkeling en intrede van de stethoscoop, het ritueel van ausculteren, de invloed van het gebruik ervan op de patiënt-dokterrelatie en andere, uiteenlopende thema’

‘Het is soms beter te focussen op de optelsom van kleine effecten dan op de grote, verlossende vooruitgang.’ Daar kunnen psychiatrie en klinische psychologie iets van leren, aldus Willem van der Does, hoogleraar en afdelingshoofd Klinische Psychologie aan de Universiteit Leiden.

‘Er bestaat maar één gezond dieet, en dat is jouw ik-dieet!’, is het credo van Xavier Martins Dias in zijn boek Het ik-dieet. De inspanningsfysioloog en gezondheidswetenschapper neemt ons mee op een reis rond het vraagstuk wat gezonde voeding eigenlijk is.

In Kolbeinseiland van de IJslandse auteur Bergsveinn Birgisson gaat een naamloze verteller op bezoek bij zijn depressieve vriend, ook naamloos, die verblijft op een psychiatrische afdeling. Hij ziet tegen het gesprek op, want ‘stel dat ik er zelf depressief van zou worden’. Hij heeft naar eigen zeggen zelf weliswaar geen redenen om depressief te zijn, maar er zijn voldoende tekenen die op het tegendeel wijzen.

Drie jaar geleden kostte een zware val Sylvain Tesson bijna het leven. In weerwil van wat zijn artsen vermoedden, dat lopen er niet meer inzat, kwam hij er na langdurige revalidatie weer bovenop. Zij het met balansproblemen, een enkele epileptische aanval, gehoorschade en een verstoorde reukzin. Hij beloofde zichzelf een 1300 kilometer lange wandeling, dwars door Frankrijk, als hij voldoende zou herstellen.

Het is de dag waarop de hele familie zich opmaakt voor het feest voor Tona – echtgenoot, broer, zoon, vader. Zijn temperamentvolle zussen willen hem een onvergetelijke verjaardag bezorgen. Maar het zal een bitterzoet feest zijn: Tona heeft kanker en dit feest is tevens een afscheid.

In Zorg voor transitie wordt vanuit verschillende invalshoeken de ‘toestand in de zorg’ besproken, aansluitend op onder meer het Integraal Zorgakkoord. Het boek opteert voor ‘een meervoudige blik’ op de problemen in de zorg.

Vader, de autobiografische brievenroman alias moedige en therapeutische zelfanalyse van psycholoog Ap Dijksterhuis, is een prachtig, bij vlagen ontroerend boek. Met name de passages over zijn eigen vaderschap komen binnen – en dat zullen ze extra doen bij leden van het zogenaamd sterke geslacht die ook geworsteld hebben met de confronterende kwestie of eigen voortplanting nu wel zo’n goed idee is.

Met Vreemden voor onszelf schreef de Amerikaanse journalist Rachel Aviv een indrukwekkend debuut, dat terecht veel lof krijgt. Het bevat goed uitgezochte verhalen van zes mensen met ieder een eigen geschiedenis binnen de psychiatrie. Vijf ervan in Amerika, één in India. Aviv begint en eindigt met haar eigen verhaal.

Het boek De moeders van Mahipar, geschreven door Forugh Karimi, is uitgeroepen tot winnaar van de Hebban Debuutprijs 2023.

Ayşegül Karaca heeft nystagmus – aangeboren wiebelogen – en ziet daardoor slechts 20 procent. In de documentaire 'Dit is hoe ik het zie' zien we hoe zij jarenlang haar slechtziendheid ontkende en verborg, maar nu toch uiteindelijk hulp zoekt.

In de nieuwe reeks pockets van ­Compendium Geneeskunde verscheen Kleine verrichtingen, gewijd aan alle handelingen die in de huisartsenpraktijk en poliklinische behandelkamer worden uitgevoerd.