Koers op huisartsen in loondienst

Los van alle problemen die veroorzaakt zijn door keuzes die in het verleden zijn gemaakt door politiek en zorgverzekeraars, maakt men zich grote zorgen over het huisartsentekort. In de uitzending van Zembla komen praktijkhouders aan bod die geen opvolger kunnen vinden en jonge zzp-huisartsen die geen praktijkhouder willen worden, maar die wel behoefte hebben aan vastigheid. Eén van de zzp-huisartsen zegt dat ze het mist om echt verbonden te zijn aan een patiëntenpopulatie.

Te weinig huisartsen willen of kunnen zich langdurig committeren aan een patiënten­populatie

De commerciële bedrijven die praktijken overnemen, komen negatief in het nieuws omdat ze geen kwaliteit leveren. Dat het zelfs deze commerciële bedrijven – die heus wel goed kunnen organiseren en ook nog eens een groot budget hebben – niet lukt, onderstreept eigenlijk het echte probleem: we hebben een groot tekort aan huisartsen die zich langdurig willen of kunnen committeren aan een patiëntenpopulatie.

Stress

We hebben gedemonstreerd op het Malieveld met de leus: elke patiënt heeft recht op zijn eigen huisarts. Maar ik denk niet dat we bedoelden dat de patiënt recht heeft op elk jaar een andere huisarts.

Al jaren wordt de oplossing vooral gezocht in het vinden van jonge huisartsen die praktijkhouder willen worden. Maar veel praktijkhouders stralen alleen maar uit hoe zwaar het is om praktijkhouder te zijn en dat de werkdruk juist bij de praktijkhouders veel te hoog is.

Ik ben van mening dat een groot deel van de oplossing te vinden is door de huisartsenzorg zo in te richten dat loondienst de logische stap is voor jonge huisartsen. We hebben niet per se meer praktijkhouders nodig. Een groot deel van de stress van de praktijkhouders komt doordat ze geen vaste huisartsen in dienst kunnen nemen.

Zzp-huisartsen mogen zich per definitie niet langdurig verbinden aan een praktijk. Zzp’ers kunnen nooit de vaste pijlers worden waarop je een praktijk kunt bouwen. Een praktijkhouder kan moeilijk eisen aan een zzp’er stellen, omdat hij al blij is dat hij weer iemand heeft om een deel van het spreekuur te doen. Een praktijkhouder zou misschien een grotere praktijk kunnen managen als hij zich niet steeds druk zou hoeven te maken over hoe hij de spreekuren gedekt krijgt en hoe hij afspraken kan maken over de vakanties (en de diensten).

We hebben een systeem laten ontstaan dat niet bijdraagt aan integrale en continue zorg

Mismatch

We hebben veel huisartsen opgeleid in Nederland de laatste jaren. We hebben een hele pool jonge, gemotiveerde, goed opgeleide huisartsen die grotendeels als zzp’er zijn gaan werken. Waarom? Met de nieuwe cao en zeker gezien de nieuwe hogere, maar vooral vaste vergoedingen voor de ANW-diensten hoeft een huisarts in dienst niet minder te verdienen dan een huisarts die als zzp’er werkt. Het verschil ligt er vooral in dat een zzp’er zijn eigen uren kan bepalen, en niet het gevoel heeft vast te zitten aan een praktijk en omdat ze denken dat het alternatief alleen het praktijk­houderschap is.

Het loopt scheef. Er is een grote mismatch tussen vraag en aanbod van huisartsen. Dit is logisch, want er worden marktmechanismen losgelaten op een gereguleerd systeem; immers de schaarste aan artsen is kunstmatig door de numerus fixus met decentrale selectie.

Let wel, ik geef de zzp-huisartsen nergens de schuld van. Ik denk alleen dat we een systeem hebben laten ontstaan dat niet bijdraagt aan waar we ons met zijn allen aan hebben gecommitteerd: het leveren van integrale en continue zorg aan een patiëntenpopulatie.

Belonen van continuïteit

Dit moet anders: laten we een systeem creëren dat ertoe leidt dat huisartsen in loondienst gaan. Jonge huisartsen kunnen zich committeren aan een patiëntenpopulatie en het vak in de volle breedte uitvoeren. Een huisarts in loondienst wordt een echt onderdeel van het team. Laten we nadenken over de vergoeding en over carrièremogelijkheden. Laten we nadenken en innovatief zijn over het stimuleren en belonen van continuïteit. Bijvoorbeeld door een belonings­systeem per vijf jaar dat een huisarts aan een praktijk verbonden is of door de huisarts in loondienst opleider te laten zijn of een specialisatie te laten doen.

Dit zal ertoe leiden dat het werkplezier van de jonge huisartsen hoger wordt, dat de patiëntenwaardering hoger wordt, dat de efficiëntie en doelmatigheid verbetert. Niet alleen meer tijd voor de patiënt maar vooral meer continuïteit. Praktijkhouders met huisartsen in loondienst kunnen bouwen op hun medewerkers, kunnen samen met hen een visie ontwikkelen een fijne werk­omgeving creëren voor de collega’s. Huisartsenwerk is een teamsport!

Dit is een uitgelezen mogelijkheid om ons vak op een iets andere, veel betere manier in te richten

Minder praktijkhouders

Praktijkhouders hebben er dan alle belang bij hun praktijk zo te organiseren dat de nieuwe generatie huisartsen het fijn vindt om zo te werken. Huisartsen in loondienst hebben er belang bij om mee te helpen en te denken over de praktijkorganisatie, over de samenwerking met de assistentes maar ook over hoe de diensten te verdelen. Praktijkhouders hebben het gevoel meer te kunnen bouwen op de huisartsen in loondienst en de huisartsen in loondienst zullen meer het gevoel krijgen van zeggenschap over hoe de huisartsenzorg ingericht wordt. Het wordt voor een huisarts in loondienst dus ook waardevol om langdurig bij een praktijk en een patiënt betrokken te blijven.

Als er genoeg huisartsen in loondienst zijn, hebben we ook minder praktijkhouders nodig. Laten we erkennen dat het praktijkhouderschap vooral voor een flink gedeelte van onze (jonge) collega’s geen goed idee is. Laten we dan alleen diegenen stimuleren die het een uitdaging vinden om te ondernemen, te regelen en te organiseren. Laten we zorgen dat de volgende generatie praktijkhouders het praktijkhouderschap niet als een constant juk hoeft te zien, maar juist als een heel leuk onderdeel van het vak.

Relatie met patiëntenpopulatie

Wat we dus nodig hebben is een kleine flexibele schil van waarnemers, maximaal 10 procent van alle niet-praktijkhouders. En laten we het systeem zo inrichten dat, net als in de tweede en derde lijn, loondienst de logische stap is voor jonge huisartsen, en straks ook voor ervaren huisartsen. Het Integraal Zorgakkoord en de Belastingdienst lijken ook voor te sorteren op minder zzp’ers in de zorg, alleen de LHV lijkt nog niet een duidelijk pad te willen kiezen. Laten we dit traject niet zien als het beknotten van het zzp-schap, maar als een uitgelezen mogelijkheid om ons vak op een iets andere, veel betere manier in te richten.

Als beroepsgemeenschap hebben we jonge collega’s alles te bieden wat ze willen: parttimemogelijkheden, flexibiliteit, zekerheid, verdiensten en de kans om echt een relatie aan te gaan met een patiëntenpopulatie.

Het enige wat we niet kunnen bieden is een vrijheid die eigenlijk bestaat uit ongebondenheid, maar dat hoort misschien ook niet echt bij het vak waar we met z’n allen voor gekozen hebben. 

auteur

Boudewijn Dierick, huisarts, Makkum

contact

bjhdierick@outlook.com

cc: redactie@medischcontact.nl