Vechten, vluchten of bevriezen
2 reactiesSinds een paar weken is de wereld veranderd. Konden we tot 7 oktober onze ogen misschien nog sluiten voor broeierige verschillen binnen onze samenleving, nu is dat onmogelijk en worden we gedwongen om ‘kleur’ te bekennen. Met welke vlag ga jij de straat op, aan welke kant sta je en welke dode baby’s raken jou het meest? Onmogelijke tegenstellingen die de toch al aanwezige polarisatie alleen maar versterken.
Als psychiater heb ik altijd geleerd dat alle gevoelens en gedachten er mogen zijn.
Ik behandel patiënten die ernstig lijden onder hun gevoelens en gedachten en als het gedrag dat eruit voortkomt te gevaarlijk is dan moet ik ingrijpen.
In de samenleving vlammen gevoelens en gedachten op naar aanleiding van het Israël-Palestina-conflict. Een buitengewoon complexe kwestie, die zijn wortels heeft in fundamentele zaken zoals religie, solidariteit, eeuwenoude geschiedenis, onrecht en afkomst.
Het is haast onmogelijk om hier rustig over van gedachten te wisselen, omdat de pijn over en weer te groot is en eeuwenoude conflicten in het hier en nu herleven.
Als we ons als soort bedreigd voelen dan reageren we door te vechten, vluchten of bevriezen. Het vechten is nu letterlijk aan de orde in het Midden-Oosten.
Vanuit mijn Joodse achtergrond was ik in eerste instantie zo lamgeslagen, dat ik überhaupt niet wist wat ik moest denken of voelen. Vervolgens was mijn woede zo groot, dat ik me moest beheersen om niet los te gaan op sociale media. De woede die nog verder werd gevoed door alle afschuwelijke beelden die in de weken daarna viraal gingen. Kleine meisjes, die mijn nichtjes hadden kunnen zijn, die nu angstig in een Hamastunnel worden vastgehouden onder erbarmelijke omstandigheden. Maar ook arme Palestijnse kinderen met het puinstof op hun gezicht die verslagen in de lens kijken na een raketaanval.
De verleiding is groot om ook hier te polariseren
Los van het feit dat nieuws anno nu een constante stroom ellende is die je moet doseren en waarbij wegkijken soms heel gezond en verstandig is, is het de vraag hoe we ermee moeten omgaan.
Ons brein is altijd en overal alert op groot gevaar en blijkbaar is dit ook groot gevaar voor ons. Het risico bestaat dat we onbewust gedragspatronen gaan kopiëren en het conflict van daar hierheen herhalen. In dit geval haat en extreme polarisatie, desastreuze patronen in een toch al verdeelde en gespannen samenleving.
Ik leer patiënten altijd dat ze hun gevoelens serieus mogen nemen, maar dat ze een keuzemoment hebben hoe ze zich vervolgens gedragen. Je mag die mishandelende ouder van toen ten diepste haten, maar je gaat geen baksteen door de ruit gooien. Op een gegeven moment dooft de haat uit en kun je vergeven en door met je leven.
Dat geldt voor ons allemaal: we dragen verantwoordelijkheid voor ons gedrag in het hier en nu. Sterker nog, we hebben een voorbeeldfunctie voor de jongere generatie.
De verleiding is groot om ook hier te polariseren. Dat suggereert een gevoel van regie in de chaos, maar kopieert vooral een eindeloos complex conflict. De rust bewaren is nu wezenlijk en volwassen! Hoe? Door alle gevoelens en gedachten te verdragen, maar ons gedrag te beheersen.
Meer van Esther van Fenema:
A. Catik
oogarts
Een oproep aan lokale en landelijke politici is effectiever lijkt me om de polarisatie te voorkomen. Het helpt niet als burgemeesters de israelische vlag hangen en hun mond snoeren als het op de Palestijnse slachtoffers aankomt. Het helpt nog minder ...als onze regeringsleider in persoon overvliegt om netanyahu een warm steun te betuigen. Totale disrespect jegens Palestijnen die hier in Nederland wonen en een teken van een afwezig moraal kompas om niet op te roepen tot een staakt het vuren. Het moet trouwens ook maar eens klaar zijn met het benoemen van de bezetting van Palestina en de Nakba/genocide als een conflict. Conflict dekt de lading niet!
A.F. Algra
Commentator zorg en sociale zekerheid, Rotterdam
Deze column is kort samen te vatten als: ‘laten we het hoofd koel houden’ en ‘proberen verdraagzaam te zijn’.
Zomaar wat overdenkingen van mijn kant - voor wat ze waard zijn natuurlijk.
1. De wens lijkt de vader van de gedachte - was het eer...ste wat mij te binnen schoot.
Het is namelijk elke dag/week/maand ergens wel '7 oktober' in de wereld. Sinds Sintjuttemis bovendien. Een '7 oktober' is niet zo bijzonder als het lijkt. Helaas. Oorlog is/blijkt de vaste 'vriend' van de mens. Een zeer ongenode gast, dat wel. Maar hij zit wel elke dag wel ergens aan tafel.
Bekijk deze grafieken met overzicht van lopende conflicten
https://ourworldindata.org/war-and-peace
https://slides.ourworldindata.org/war-and-violence/#/title-slide
2. Vechten, vluchten of bevriezen. Die gaat er altijd in als koek . Tja - was het leven maar zo'n eenvoudige drieweg stekker. In deze column lijkt van Fenema zelf te 'bevriezen' in haar wens - ondanks alles - verdraagzaam te willen blijven en het hoofd koel te willen houden.
3. Polarisatie moet vermeden worden ? Want….?
Van Fenema stelt: " De verleiding is groot om ook hier te polariseren. Dat suggereert een gevoel van regie in de chaos, maar kopieert vooral een eindeloos complex conflict. De rust bewaren is nu wezenlijk en volwassen! "
Erg verleidelijk, mogelijk zelfs heel wenselijk idee/gedachte, maar te ingewikkeld voor dit moment - lijkt me. Om heel veel redenen.
- In Gaza- Israel- Midden Oosten is het nu erop of eronder. Zo werkt oorlog.
- Bij ons is het een ‘afgeleid’ probleem van - naar het zich laat aanzien een interstatelijk conflict - maar wat geheel wordt overschaduwd door - wat Samuel Huntington duidde - als ‘botsende beschavingen’.
- De kernvraag daarbij is tweeerlei:
a. kunnen de 'botsende beschavingen' in een soort gewapende vrede/harmonie met/naast elkaar verder ? Het lijkt er niet op, in ieder geval.
b. is oorlog als onderdeel van het menselijk gedragsrepertoire uit te bannen ?
Ook daar zijn hele boekenkasten over vol geschreven. Een bevredigende antwoord daarop is vooralsnog niet gevonden.
Ik verwijs naar leesbaar artikel over oorsprong van oorlog
https://www.volkskrant.nl/wetenschap/wanneer-begon-de-mens-met-oorlog-voeren~b9c443cd/
Voor degenen die er dieper in willen duiken – over de oorsprong van oorlog – van der Dennen
http://rint.rechten.rug.nl/rth/dennen/dennen6.htm
Ook interessant in dit verband – Paul van Dongen – over de evolutie van de aard van de mens – breinkraker
https://paul-van-dongen.nl/
met inzichtelijk overzicht van aantal theorieën. Zie pag 442/446 en verder
4. Van Fenema roept op ’ alle gevoelens en gedachten te verdragen, maar ons gedrag te beheersen' .
Het is vooral een oproep tot ‘volwassen gedrag’. Tja, was het maar zo eenvoudig. Ga terug naar 1
5. Voor het overige: het zou wenselijk zijn dat de medische polemologie een plaats(je) binnen het medisch curriculum zou krijgen
Te beginnen met een basismodule ‘ de dokter en oorlog/gewapende conflict’. De psychiatrie zou - naast oa de sociale geneeskunde - daarbij een waardevolle input kunnen leveren
Want er moet toch meer te doen zijn dan alleen repareren ( Militair geneeskundige dienst) en noodhulp (Rode kruis, Artsen zonder Grenzen, …) te organiseren ?