NVVA-voorzitter: www.levenseinde.com

Wat is goede zorg rond het levenseinde? Iedere vorm van medisch verantwoorde zorg die gebaseerd is op de levensbeschouwing en de daaruit voortvloeiende keuzen van de patiënt. Het is de opdracht van het zorgteam om de visie van de patiënt te vertalen in behandelbeleid. Dat is een eervolle, maar ook moeilijke opdracht. De uitkomsten van deze werkwijze kunnen dramatisch verschillen. Twee patiënten met een vergevorderd stadium van kanker. Chemokuren kunnen leiden tot levensverlenging, maar dat is niet met zekerheid te stellen, evenmin is voorspelbaar hoe belastend de kuur zal zijn. De eerste patiënt zegt: ‘De tijd die mij nog rest, wil ik optimaal benutten en genieten. Niet de duur van mijn leven, maar de kwaliteit ervan is bepalend. Geen chemokuren voor mij. Zorg dat ik pijnvrij ben en beperk de ziektelast zo veel mogelijk.’

Diametraal daartegenover staat de tweede patiënt: ‘Mijn leven is mij dierbaar en ik wil zo lang mogelijk onder mijn naasten verblijven. Bestaat er een kans op levensverlenging? Behandel me dan.’

Beide patiënten doen een weloverwogen en goed onderbouwd beroep op de zorg, maar de uitkomsten zijn tegengesteld.

Een derde terminale patiënt, een echtgenoot en vader, stelt dat hij niet thuis wil sterven. Uiteraard wordt dat gerespecteerd. Maar dan schiet zijn vrouw in de gang de arts aan: ‘Dokter, wij denken dat mijn man in zijn hart wel degelijk naar huis wil, maar dat hij bang is om zijn gezin daarmee te belasten. Wilt u het hem nog eens vragen zonder dat wij, vrouw en kinderen, erbij zijn?’

Zo gebeurt. En dan komt de aap uit de mouw: deze man hoopt zijn gezin de pijn te besparen, maar eigenlijk wil hij gewoon naar huis. Nu is het een bespreekbaar thema geworden en kan de familie duidelijk maken dat zij niets liever wil dan vader tot het laatst verzorgen.

Goede zorg rond het levenseinde betekent zorg bieden op basis van aandacht, respect en communicatie. Investeren in het wederzijds begrip en heel, héél goed luisteren.

Op 20 juni aanstaande vindt de ‘Levenseinde conferentie’ plaats. Daar neemt staatssecretaris Ross de ‘handreiking Zorgvuldige zorg rond het levenseinde’ in ontvangst en geeft zo het startsein voor de implementatiefase ervan.

De handreiking geeft eenduidige omschrijvingen van de termen die bij de laatste levensfase worden gehanteerd. Die terminologie is geaccordeerd door de beroepsgroepen V&V: verzorgenden, verpleegkundigen en verpleeghuisartsen.

Omdat er consensus is over het taalgebruik, ontstaat er ook ruimte voor het zogenaamde anticiperend beleid. Zodra een patiënt wordt opgenomen in het verpleeghuis, begint een dialoog tussen zorgverleners en patiënt over diens visie op het leven, en op de betekenis die het levenseinde voor hem heeft. De inzichten en de wensen van de patiënt worden vertaald in beleid, dat in zijn dossier wordt vastgelegd. Wanneer de laatste fase van de patiënt daadwerkelijk aanbreekt, ligt er een basis waarop alle betrokken partijen kunnen terugvallen.

AVVV, NVVA en Sting vinden deze handreiking van essentieel belang voor de ouderenzorg. De beroepsverenigingen maken zich sterk voor de implementatie ervan onder haar leden. Met het slagen van de implementatie wordt een belangrijke mijlpaal bereikt in de weg naar verantwoorde ouderenzorg. 

Roelie Dijkman, voorzitter NVVA