NVVA-voorzitter: Je kwaad maken

In mijn vorige column in dit blad (MC 33-34/2006: 1327) pleitte ik voor meer onderzoek in de ouderenzorg. Gedegen, goed onderbouwd onderzoek, met relevante doelen. Ik werd op mijn wenken bediend: een paar weken later verscheen het rapport ‘Resultaten Landelijke Prevalentiemeting Zorgproblemen’.

Onder leiding van Ruud Halfens inventariseerde de sectie Verplegingswetenschap van de Universiteit Maastricht de kwaliteit van de basiszorg in de Nederlandse zorg­instellingen. Dit gebeurde door prevalentiemetingen op vier thema’s: decubitus, incontinentie, ondervoeding en smetten.

De resultaten logen er niet om. Alleen de prevalentie van decubitus vertoonde een dalende lijn sinds 2004, met uitzondering overigens van de academische ziekenhuizen, waar de situatie gelijk bleef.

En de overige drie, incontinentie, ondervoeding en smetten? Stilstand. Jaar na jaar dezelfde hoge prevalenties. Zo is maar liefst een kwart van de patiënten ondervoed - terwijl algemeen bekend is dat ondervoeding de weerstand verlaagt en het herstel vertraagt.  

Hoe komt het dan dat de decubitus­prevalentie wel afneemt? Afgaande op het onderzoek: omdat daar meer aan wordt gedaan. Zo hebben de meeste instellingen een decubituscommissie en een recent protocol dat daadwerkelijk wordt uitgevoerd. Vrijwel overal worden antidecubitus­matrassen ingezet. 

Vergelijk dat eens met de uitblijvende bestrijding van ondervoeding: geen structureel beleid in de Nederlandse zorginstellingen. Slechts de helft of minder beschikt over een protocol. Niet meer dan een kwart van alle afdelingen heeft een zorgverlener die zich speciaal met vocht en voeding bezighoudt.

Een causaal verband? Ik dacht van wel. Als volgt: als je er niets aan doet, gebeurt er ook niets. Als je er wél iets aan doet, verbetert de gezondheid van je patiënten.

Cijfers zijn onverbiddelijk. Aan de ene kant brengen deze uitkomsten het schaamrood op de kaken, maar anderzijds: het is glashelder hoe de basiszorg ten goede kan worden gekeerd. De kansen liggen voor het grijpen.

Maar dan moeten we het wel dóen! Zoals tante Wil zei, wanneer we eindeloos zaten te soebatten over wie de afwas zou doen:  ‘Maak je eens effe kwaad joh.’

In de geest van tante Wil: schouders er­onder. Allemaal samen.

Overheid, politiek en management faciliteren. Zorgverleners gaan aan de slag. Cliënten, onderzoekers en inspectie toetsen en controleren. Dan wordt het nog eens wat. Geloof me maar.

Roelie Dijkman, voorzitter NVVA