NVVA-voorzitter: Er op uit!

Wat voorafging: in november 2005 fuseerden de verenigingen voor sociaal geriaters en verpleeghuisartsen tot één organisatie. Daarmee ontstond een nieuw type ouderenarts, die ketenbreed zorg biedt aan kwetsbare ouderen en chronisch zieken, ongeacht hun verblijfplaats.

Zoals u wellicht weet, wordt het medisch specialisme dat ik uitoefen nog altijd verpleeghuisgeneeskunde genoemd. Dat is een kwalijke zaak. Steeds meer van ons medisch handelen is er nu juist op gericht mensen buiten de muren van het verpleeghuis te houden. Daarom zijn wij, van origine de verpleeghuisartsen, ook zo blij met het samengaan met de sociaal geriaters.

In dat kader liep ik onlangs een dag mee met het DOC-team (Dementie Onderzoek en Casemanagement). Het DOC-team, dat in Noord-Holland opereert, richt zich op thuiswonenden met dementie. Het doel is deze mensen zo lang mogelijk thuis te laten wonen.

Er was een melding binnengekomen dat de koeien maar bleven loeien. De koeien in kwestie waren eigendom van een oude boer en het vermoeden bestond dat de boerderij deze man boven het hoofd groeide.

Er op uit dus. Terwijl we door het platteland reden, doken gedachten aan mijn jeugd in Drenthe op. De beelden werden sterker op het erf, waar het naar boerderij rook, een geur die zich onttrekt aan tijd en plaats.

De hof zag er verwaarloosd uit, niet de nette tuin van perken en planten die bij het platteland hoort. Deze vooraankondigingen, de klagende koeien, de vergeten tuin, werden bij de ontmoeting met de heer des huizes bevestigd. Er was sprake van dementie. Maar dat was niet het hele verhaal. Mijnheer had een vriendin, die zo goed als ze kon voor hem zorgde. Echter, zijn familie,  wantrouwend zoals een boerengeslacht dat kan zijn, had besloten dat deze vriendin Op Het Geld Uit Was. Dan zit er natuurlijk nog maar een ding op: de banden verbreken.

Daarmee was een belangrijke kring van potentiële mantelzorgers weggevallen. De vriendin deed wat ze kon, maar de zorg voor de boerderij was een te zwaar juk voor haar en haar lieve oude boer.

Het is aan de sociaal geriater om deze mensen te begeleiden naar een nieuwe vorm van leven en wonen, waarin ze niet gebukt gaan onder te zware verantwoordelijkheden. Binnen dat construct moet rekening worden gehouden met het verdere ziekteverloop en met het rouwproces dat de betrokkenen ondergaan. Gecompliceerde opdrachten, die aandacht, respect en zorgvuldigheid vereisen. Via een melding, zoals het loeien van de koeien, kom je in de wereld van een ander mens terecht. In het kortst mogelijke bestek leer je zijn leven kennen, zijn naasten, zijn dromen en wat daarvan terecht is gekomen.

Deze man staat voor een van de moeilijkste fasen van zijn leven: hij moet afscheid nemen van zijn werkende bestaan en beginnen aan de weg naar het einde.

Hopelijk verhinderen wetten en praktische bezwaren niet dat de algemeen geriater hem bij de hand kan nemen om steun te bieden op dit zware parcours. Per slot van rekening moeten alle koeien een naam hebben.