Medische zorg voor ouderen

Ieder jaar begint met goede voornemens. Een van de goede voornemens van de KNMG is om in 2008 een analyse te maken van de belangrijkste knelpunten in de medische ouderenzorg en te komen met oplossingen.

Tijdens de bestuursvergadering van 18 december is een eerste analyse besproken.

De huidige visie op de zorg voor ouderen - zij moeten zo lang mogelijk thuis blijven wonen opdat zij dan stabieler en gelukkiger zijn - leidt onder meer tot extramuralisering.

De lichamelijke en psychische beperkingen die (hoge) ouderdom met zich meebrengt, vragen om een zorgaanbod waarbij de regie over het leven en de gezondheid van een deel van de ouderen door professionals en mantelzorgers wordt overgenomen. Ouderen die de regie over het eigen leven verliezen, hebben behoefte aan een integraal aanbod van zorg en welzijn, waarin professionals de samenhang bewaken. De zorg voor deze ouderen vraagt om een zwaardere invulling van de zorgcoördinatie door professionals dan de zorg voor chronisch zieken.

Vroege herkenning van bij ouderen veel voorkomende, sluipend beginnende, lichamelijke, psychische en sociale problemen kan leed voorkomen, verminderen of uitstellen. Dit vraagt om betere preventieve zorg.

Een belangrijk verschil tussen de zorg voor kwetsbare ouderen en die voor chronisch zieken is dat ouderen vaak te laat of in het geheel niet (zelfstandig) om hulp vragen. Professionals spelen daarom een belangrijke rol bij het signaleren van acute gezondheidsproblemen.

Voor kwetsbare ouderen met meer of minder regieverlies over het eigen leven is een flexibel zorgaanbod nodig, dat complementair is aan de regie van de oudere zelf, de mantelzorg en de (on)mogelijkheden van de woonsituatie. Vanwege de frequente comorbiditeit is een multidisciplinair zorgaanbod nodig, met daarnaast goede zorgcoördinatie en continuïteit van zorg. Hulpverleners moeten patiënten blijven volgen en niet als consulenten in- en uitvliegen.

Door deconcentratie en extramuralisering van de ouderenzorg is een vacuüm aan het ontstaan tussen de huisartsenzorg en de verpleeghuisgeneeskunde. De huisartsen worden met een groeiend aantal kwetsbare ouderen met comorbiditeit en/of regieverlies over het eigen leven geconfronteerd. Ze kunnen de benodigde intensieve zorg niet in voldoende mate bieden en verpleeghuisartsen kunnen dat knelpunt niet oplossen. Vergeleken met het verpleeghuis zijn de mogelijkheden tot organisatie, financiering en uitvoering van zorgcoördinatie, preventieve zorg, multidisciplinaire zorgverlening en continuïteit van zorg in de huisartsenzorg te beperkt. Dit probleem wordt niet opgelost door verpleeghuisartsen, klinisch geriaters en anderen als consulenten of tijdelijk medebehandelaars in de huisartsenzorg in te zetten. Maar een consulent of tijdelijk medebehandelaar kan de problemen niet het hoofd bieden. Er zullen in de (toekomstige) eerste lijn permanente medebehandelaars of zelfs hoofdbehandelaars nodig zijn, met expertise en behandelmogelijkheden vergelijkbaar met die van verpleeghuisartsen.

Een andere knelpunt is de kloof die zowel in de eerste lijn als in het verpleeghuis bestaat tussen enerzijds de verzorgenden en anderzijds de huisarts en verpleeghuisarts. Gevolg daarvan is dat huisartsen en verpleeghuisartsen in de ouderenzorg met oneigenlijke taken worden opgezadeld. De signaleringsfunctie (moet er een arts bij worden geroepen) en coördinatiefunctie worden onvoldoende ingevuld, vanwege een kwantitatief gebrek aan gekwalificeerde verpleegkundigen en verzorgenden.

Er zijn nog meer knelpunten maar de bovengenoemde vragen onzes inziens het eerste om een oplossing. Wij zijn benieuwd naar uw ideeën en houden u op de hoogte van de onze. Ik wens u zowel professioneel als persoonlijk een mooi 2008!