Een patente oplossing

Minister Kuipers heeft deze maand besloten om Trodelvy, een nieuw middel tegen tripelnegatieve borstkanker, niet te vergoeden via de basisverzekering. Dat is opmerkelijk, want het middel geeft een levensverlenging van ongeveer vijf maanden bij eindstadium borstkanker.

De minister vindt de prijs daarvoor echter te hoog. Een behandeling zou volgens de fabrikant 68 duizend euro moeten kosten, maar volgens de minister moet die prijs met 75 procent omlaag. De fabrikant weigert dit. Een dapper besluit van de minister die daarmee aangeeft dat er wat hem betreft echt een maximumprijs aan een geneesmiddel zit, al is het effectief en zelfs de enige optie voor mensen met een ernstige ziekte. En uiterst triest voor vrouwen die mogelijk voordeel zouden hebben bij dit middel.

Er volgden natuurlijk onmiddellijk teleurgestelde reacties van de Borstkanker­vereniging en andere kankerpatiënten­organisaties. Maar die zouden vooral boos moeten zijn op de producent van Trodelvy. De fabrikant huilt echter krokodillen­tranen en zegt dat het met geen mogelijkheid goedkoper kan. Een merkwaardige stellingname, omdat hij het middel voor de helft van de prijs in Engeland verkoopt. En in India voor een kwart van de Nederlandse prijs. Natuurlijk schermt de farmaceut met de enorme productie- en ontwikkelkosten van hun nieuwe middel. Maar interessant genoeg pocht hij tegelijkertijd in investeerder­brochures dat ze met dit medicijn de komende vijf jaar minstens 3 miljard dollar gaan verdienen. Een zekere inschatting, volgens de fabrikant, want Trodelvy is immers beschermd door wel 29 patenten.

En daarmee geeft de firma precies aan waar de sleutel ligt om eindelijk eens effectieve actie te ondernemen tegen producenten van nieuwe dure geneesmiddelen die elke paar maanden weer een overtreffende trap van schaamteloos maatschappelijk onaanvaardbaar inhalig gedrag vertonen. Zij kunnen woekerprijzen vragen omdat ze als monopolist beschermd zijn door patenten. Dus ligt de oplossing voor de chantage met extreme geneesmiddel­prijzen simpelweg in het aanpassen van de Europese patentwetgeving.

De route naar lagere prijzen voor dure geneesmiddelen loopt via Brussel

Kijk naar het middel lenalidomide, dat gebruikt wordt in de hemato-oncologie. Die pillen kostten jarenlang ongeveer een ton per patiënt per jaar en zonder duidelijke redenen werd die prijs de afgelopen jaren twintig keer fors verhoogd. Het was volgens de farmaceut immers zo ingewikkeld dit middeltje te produceren. Maar vorig jaar verliep het patent en pijlsnel daalde de prijs met meer dan 99 procent van 218 euro naar minder dan 90 cent per pil. In Nederland werd de afgelopen jaren minstens een miljard euro aan lenalido­mide uitgegeven en wereldwijd is er naar schatting 75 miljard aan omgezet.

Bescherming van intellectueel eigendom middels patenten is een belangrijk mechanisme om investeringen in research en innovatie te stimuleren: op die manier kan immers risicodragend kapitaal worden terugverdiend. De farma-industrie heeft echter al tientallen jaren bewezen hiervan onbeschaamd misbruik te maken en marges te verdienen die een veelvoud zijn van elke andere industrie. Beperken van de patentbescherming lijkt een effectieve manier om die winsten binnen aanvaardbare grenzen te houden. Natuurlijk een drastische oplossing, maar er zijn genoeg maatschappelijke en ethische argumenten om daarmee nieuwe geneesmiddelen toegankelijk te houden voor alle ­patiënten en publieke gezondheidssystemen niet te laten bezwijken onder inhalige woekerpraktijken. De route naar lagere prijzen voor dure geneesmiddelen loopt dus via Brussel. De farma-industrie besteedt niet zonder reden jaarlijks een kleine 40 miljoen aan 350 lobbyisten (één per twee Europarlementariërs) in de Europese hoofdstad.