Het gezicht van de palliatieve zorg

Het is een druilerige maandagochtend. Mijn ruitenwissers slaan overdreven heen en weer. Het miezert en de plassen op straat weerspiegelen alleen maar grijzigheid. Ik ben 10 minuten van het ziekenhuis verwijderd als mijn oog op een billboard valt: ongeneeslijk, niet uitbehandeld. Ik hoor mezelf hardop zeggen: ‘Nou nou, moet dat zó?’. Het gaat niet over de boodschap, maar over de vrouw op de bijbehorende foto. De foto is donker, grijs en koel. Precies zoals de weersomstandigheden: ellendig.

Voordat ik de foto goed kan bestuderen, ben ik het billboard al gepasseerd. Eenmaal op mijn werkplek open ik mijn mailbox en valt mijn oog direct op één e-mailtje. PZNL, Palliatieve Zorg Nederland, heeft een grote campagne gelanceerd om meer aandacht te vragen voor de laatste levensfase. ‘Uitbehandeld ben je nooit’. Een boodschap waar ik voor de volle 100 procent achter sta. Zorgen voor onze patiënten houdt namelijk niet op als er geen ziektegerichte behandeling meer is. Sterker nog, ik geloof dat ‘zorgen’ dan pas echt concrete vorm krijgt.

Toch frustreren de zes bijbehorende foto’s me. Het zijn allemaal echte patiënten. Gefotografeerd door een blijkbaar internationaal bekende fotografe. Alle portretten zijn met een gesloten blik. Geen glimlach, geen bijbehorende kraaienpootjes of lachrimpels. Tuurlijk snap ik dat deze zes patiënten niet in de lolligste fase van hun leven zitten. Maar is dit de uitstraling van de palliatieve zorg?

Ik – een visueel ingesteld mens – verpersoonlijk palliatieve zorg als iemand met een vrouwelijke energie. Haar gezicht is rustig en zonnig. Ze lacht veel, maar kent ook de tranen. Ze luistert als geen ander, maar schroomt niet moeilijke woorden zelf uit te spreken. Ze heeft warme handen die een ander kunnen dragen. Haar gezicht vol met lachrimpels en kraaienpootjes. Een fronsrimpel verraadt het regelmatig kraken van haar hersenen. Ze is slim, maar niet overmoedig. Ze is kundig, lief en warm tegelijk.

Wat mij betreft is dát het gezicht van de palliatieve zorg.

Een paar dagen later kijk ik de documentaire Dying to live. Daar zie ik dat één van de zes patiënten op de foto óók huisarts is. Zowel als huisarts als ongeneeslijke patiënt beleeft ze de palliatieve zorg. Precies daar zie ik alles wat ik hierboven beschreven heb. Daar zie ik haar: hét gezicht van de palliatieve zorg. Nu in het warme zonlicht met een lach op haar gezicht.

Zonder ook maar enige afbreuk te willen doen aan de kracht van de campagne – waarvoor alleen maar lof – hoop ik dat onze patiënten het gezicht van de palliatieve zorg associëren zoals ik dat doe: met heel veel warmte.