Duizenden lichtjes die een voor een doven

Collega’s van alle wetenschappelijke verenigingen van ons eervol beroep,

Op deze koude herfstdag klopt menig kinderhart van spanning. Glinsterende kleine oogjes in de ochtend. ‘Komt de Sint nog langs?’ ‘Ik weet het niet, maar het komt altijd wel goed.’ Een knipoog. Ook hangen de kerstverlichtingen al in vele huizen. Gezelligheid alom voor de kinderen. De tijd van omkijken naar elkaar. De tijd om kinderen met geheimen en magie zich kind te laten voelen. De tijd van naastenliefde. De tijd van medemenselijkheid.

Vanochtend kreeg ik een bericht van de Palestijnse geneeskundestudent Mohammad dat hij gisteren een jong familielid heeft verloren door de bombardementen in het zuiden van Gaza. Eerst gedwongen van het noorden naar het zuiden gegaan, en nu in het zuiden is hij toch nog gedood. Ik was er stil van. Ruim vijf weken geleden, toen ik samen met mijn collega Isabel Ullmann en Mohammad de oproep opstelde voor het staakt-het-vuren, om verdere humanitaire catastrofen te voorkomen, had hij al zeventien familieleden verloren. Op mijn vraag hoeveel naasten hij inmiddels verloren had, zei hij het niet meer te weten. Ik condoleerde hem. Na een aantal minuten stilte stuurde hij een bericht: 35. Kinderen, vrouwen, jonge mannen. Ik voelde mijn hart in mijn keel kloppen. Heb ik er wel goed aan gedaan om dit aan hem te vragen? Piekerend over deze vraag kreeg ik bericht na bericht van hem, met foto’s van de familieleden die hij verloren heeft. Een voor een. Portret voor portret. Vol leven. Een glimlach hier. Een vrolijke blik daar. Een heeft trots zijn baby in de armen. De ander staat bij de zonsondergang. Deze collega heeft zijn dode familieleden een voor een een gezicht gegeven. Want op het nieuws horen we alleen de aantallen doden. Duizenden getallen. Kille, koude en levenloze getallen. Getallen zijn de ontmenselijking van de doden. Maar een gezicht, een verhaal, een glimlach maakt die getallen weer menselijk. Invoelbaar ook, al is het onvoorstelbaar. Onmogelijk om er niet door geraakt te worden als ons kompas medemenselijkheid als referentie heeft.

Ik heb bewondering voor de veerkracht van deze aankomende collega, die ondanks eigen persoonlijk verlies zich inzet om gezamenlijk voor zijn collega’s in Gaza en voor de kinderen daar op te komen. Tegelijkertijd zet hij zijn studie geneeskunde voort.

Collega’s, ik heb de afgelopen weken veel gesprekken gevoerd met velen van jullie. Voor de schermen, achter de schermen, via persoonlijke berichten. Ik merk dat Gaza de zorgverleners uit elkaar drijft. De berichten in de media blijven in de bubbels circuleren. Het is voor of tegen. Angst om in een hoek geplaatst te worden. Desalniettemin is de stilte als strategie om het er maar niet over te hebben, oorverdovend.

Wat als we diep in onze harten kijken, voorbij de lijnen en kanten waarvoor we bang zijn om bij ingedeeld te worden? Waar is daar, zonder angst voor een oordeel van de ander, voor een ieder van ons de rode lijn van de medemenselijkheid om de stilte te doorbreken? Stilte over de duizenden en duizenden dode kinderen vanaf 7 oktober. Stilte over de tienduizenden gewonde kinderen. Stilte over de kinderen met kanker voor wie nu geen ziekenhuis meer is om hen te behandelen. Stilte over de kinderen met brandwonden door de bombardementen. Stilte over de kinderen met psychiatrische ziektes die nu verder en verder getraumatiseerd zijn. Stilte over gedwongen verplaatsing van bijna 2 miljoen mensen. Maar ook stilte over de noodkreten van collega-zorgverleners die zich dagelijks onafgebroken tot ons richten. Een niet mis te verstane en voor ons artsen wel zo bekende cry for help.

Niet iedereen is stil. Vele collega’s, hoogleraren en voorzitters van een aantal wetenschappelijke verenigingen zijn ons al voorgegaan, onder wie de internisten, de spoedeisendehulpartsen, de vereniging van vrouwelijke artsen, de koepel van artsen voor maatschappij + gezondheid.

Waar is voor ons als artsen de rode lijn? Steun uitspreken voor de moed van collega’s in Gaza die zich met gevaar voor eigen leven voor hun patiënten inzetten, heeft zeker zin. Een chirurg uit Gaza die ik weken geleden telefonisch sprak, zei: ‘I want the colleagues in the Netherlands to look at our sufferings as colleagues and our patients. To look from the perspective of humanity, dignity and reality. Your support gives a human face and dignity to our sufferings.’

Collega’s, zou ik jullie mogen vragen om juist in deze dagen wanneer we alles doen om de magie van het leven voor kinderen als een kleinood bij elkaar te houden, binnen de verenigingen met elkaar te praten over onze rode lijn?

Zouden jullie tijdens deze dagen van naastenliefde en medemenselijkheid met elkaar binnen het bestuur willen praten over wat het betekent als een aankomende collega aan een van onze medische faculteiten wanhopig aan 35 dode familieleden een gezicht wil geven en we hem niet zien? Hoe komt het dat we niet vragen hoe het met hem gaat?

Zouden jullie als collega-artsen stil willen staan bij de stilte over de noodkreten van collega’s uit verschillende organisaties waar normaliter veel van jullie leden in het verleden of heden trots en intensief mee hebben samengewerkt?

Hoe komt het dat we als artsen in groten getale nog stil zijn of ons niet willen of durven te uiten? Antwoord op deze vraag kunnen we alleen goed geven als we vanuit de medemenselijkheid naar het kinderleed en de wanhoop van collega’s in Gaza nu kijken. Als we het antwoord hebben, dan kan wellicht de veerkracht van deze jonge aankomende collega met 35 verloren familieleden in een aantal weken, ons de moed geven om de stilte te doorbreken.

Want uitspreken dat medische zorg een fundamenteel mensenrecht is, dat kinderen en onschuldige burgers niet een doelwit kunnen zijn en de artsen onbelemmerd hun werk moeten kunnen doen, is geen kant kiezen. Het is enkel het herijken van ons kompas van medemenselijkheid.

Praten met elkaar is geen partij kiezen. Praten met elkaar is het doorbreken van de oorverdovende status quo van de stilte, terwijl ver van hier vele lichtjes in de kerstboom van het leven veel te vroeg een voor een uit blijven gaan.