De barrière van anticonceptie heeft vele gezichten

Angst om de pil te gebruiken of het besluit om ermee te stoppen om het lichaam te zuiveren van alle hormonen en het een tijdje op een natuurlijke manier op te lossen, is van alle tijden geweest. Maar het lijkt nu toe te nemen. Als ik als huisarts doorvraag, dan luidt dikwijls het antwoord: 'Je hoort tegenwoordig al die verhalen, toch?'

Niet zelden heb ik met relatief jonge vrouwen het gesprek over een ongewenste zwangerschap gevoerd. Verdriet, schaamte en schuldgevoelens in de vertrouwelijkheid van de spreekkamer, met vele momenten van stilte.

De afgelopen dertien jaar heb ik, als huisarts in vooral achterstandswijken, heel vaak consulten gevoerd met meisjes en vrouwen over anticonceptie. Vragen over hun twijfels, zorgen, bijwerkingen en vooral vaak de angst wegens een kinderwens in de toekomst. Ik heb dan ook bijna nooit tijdens het eerste consult een recept voorgeschreven aan patiënten die anticonceptie voor het eerst willen gebruiken, een morning-afterpil uitgezonderd. Het is belangrijk om de tijd te nemen voor een goede counseling. Om vragen te beantwoorden en ook over andere betrouwbare veilige anticonceptie informatie te geven. Maar vooral om uit te leggen hoe de verschillende soorten anticonceptie in het lichaam van een vrouw werken en wat de verwachte bijwerkingen zijn.

Zes dingen zijn me in al die jaren opgevallen:

1. Misinformatie op basis van verhalen en ervaringen van anderen en angst dat ze later geen kinderen zouden kunnen krijgen, is een substantieel deel van angst en twijfels, dat na 'het tijd nemen voor een goed gesprek' naar voren komt.

2. Niet zelden noemen meisjes en vrouwen het feit dat ze het lastig vinden en een drempel ervaren om de afspraak bij de huisarts überhaupt te maken, omdat er rondom de pil toch een soort sociaal onwenselijke sfeer van 'seksuele losbandigheid' hangt.

3. Een aanzienlijk deel van meisjes en vrouwen kiest na counseling uiteindelijk voor een andere vorm van anticonceptie dan wat ze aanvankelijk wilden. Iets wat meer bij hun persoonlijke situatie past.

4. Twijfels en angst voor bijwerkingen heb ik bij de meisjes en vrouwen van allerlei achtergronden en uit alle sociaaleconomische lagen van de bevolking gezien.

5. Ik heb tijdens consulten over anticonceptie nauwelijks mannelijke partners gezien om hun vrouw te vergezellen.

6. Als ik bij de vrouwen die geen kinderwens hebben of een reeds vervulde kinderwens, ook vasectomie als optie noem, dan zie ik steevast verbaasde blikken en hoor ik ze zeggen: ‘Dat zou hij nooit willen! Hij denkt dat hij dan minder mannelijk gaat worden.’

Een van de manieren om misinformatie te bestrijden is om in de spreekkamer, en soms ook daarbuiten, er betrouwbare informatie naast te zetten. Op dezelfde manier en met het extract van dezelfde wetenschappelijke inzichten waarmee wij de patiënten met diabetes, longontsteking, hart- en vaatziekten, depressie en maligniteiten van informatie voorzien. Meer dan 90 procent van de Nederlandse burgers heeft vertrouwen in hun artsen en bijna 95 procent heeft vertrouwen in hun huisarts. Dit is dan ook de belangrijkste basis voor ons artsen om in de spreekkamer, maar ook in het publieke domein, de patiënten van informatie te voorzien.

Voor mij als arts gaat het dan ook om de vraag hoe ik deze vrouwen kan helpen om op basis van betrouwbare medische informatie, toegespitst op hun persoonlijke situatie, zelf in vrijheid een keuze te maken. Hoe kunnen wij als artsen in onze gesprekken benadrukken dat anticonceptie een gezamenlijke verantwoordelijkheid van vrouw en man is?

Gisteren was het Wereld Anticonceptie Dag. Voor veel vrouwen in de wereld is het verkrijgen van betrouwbare en veilige anticonceptie een barrière en voor veel andere vrouwen zorgen twijfels en angst gestoeld op mis- en desinformatie voor een barrière. In beide gevallen gaat het om menselijk leed van de vrouwen.