Laatste nieuws
Achter het nieuws

Beroepsgeheim onder druk in zaak-Thijs H.

Is het medisch geheim heilig of een sta-in-de-weg?

4 reacties
Getty Images
Getty Images

De zaak-Thijs H., verdachte van drie moorden, wakkerde de discussie over het beroepsgeheim weer aan. Hoogleraar gezondheidsrecht Martin Buijsen licht toe welke belangen daarbij moeten worden afgewogen.

De rechter kwam eraan te pas. Camerabeelden van ggz-kliniek Mondriaan mochten door justitie worden gebruikt voor opsporing. Hadden ze de zaak maar tot de hoogste rechter uitgevochten, zegt hoogleraar gezondheidsrecht Martin Buijsen.

Als het erop lijkt dat een psychiatrische patiënt slachtoffers heeft gemaakt, dan is daarna soms het beroepsgeheim aan de beurt. In de zaak van Hagenaar Thijs H., die wordt verdacht van de moord op drie voorbijgangers, schoof de rechter het verschoningsrecht – de juridische term voor beroepsgeheim – opzij. Justitie mocht gebruikmaken van de beelden van ggz-instelling Mondriaan in Maastricht, waar de patiënt verbleef. De roep om aanpassing van het beroepsgeheim zwol aan toen het Algemeen Dagblad (AD) berichtte dat de kliniek ‘in eerste instantie geen alarm heeft geslagen vanwege het medisch beroepsgeheim. Pas toen H. ervandoor ging, waarschuwde de kliniek de politie.’ Politiebonden en Kamerleden pleitten er in de krant voor dat artsen sneller de politie moeten informeren. ‘Ik snap het medisch beroepsgeheim, maar één seintje zou zoveel leed en schade kunnen voorkomen’, zei voorzitter Jan Struijs van de Nederlandse Politiebond in het AD.

René Héman, voorzitter van artsenfederatie KNMG, stelde daar tegenover dat het doorbreken van het beroepsgeheim goede hulpverlening in de weg kan staan. Ook waarschuwde hij ervoor dat patiënten uit beeld verdwijnen. ‘In dat geval kan je geen zorg meer geven, wat het eerste doel van een arts is, laat staan een inschatting maken of een patiënt een gevaar is voor zichzelf of zijn omgeving. En ook dat is een maatschappelijk risico’, aldus Héman. Hoogleraar gezondheidsrecht Martin Buijsen sloot zich in Trouw aan bij Hémans pleidooi om zuinig te zijn op het beroepsgeheim.

Hoe ziet u de discussie over het beroepsgeheim in de zaak Thijs H.?

Buijsen: ‘Ik vind het een hype. Ik denk dat de meeste gezondheidsjuristen, artsen en ethici het met me eens zullen zijn dat het beroepsgeheim op de beelden in de kliniek gewoon van toepassing is. Een arts mag dat doorbreken als hij een stevig vermoeden heeft dat zijn patiënt een strafbaar feit zal begaan. Maar er is een groot verschil tussen een reeds gepleegd misdrijf en vermoedens dat iemand iets zal gaan doen. Als er gevaar dreigt voor de patiënt of anderen, dat op geen andere manier is af te wenden, dan kan een arts dat melden bij een conflict van plichten.’

‘Privacy is een begrip dat 200 jaar oud is, maar het beroepsgeheim is 2000 jaar oud’

De geneesheer-directeur van Mondriaan informeerde de politie over het vertrek van de patiënt, leverde de video’s en beriep zich op zijn verschoningsrecht. Had de kliniek iets anders kunnen doen?

‘Ik begrijp goed dat de kliniek de politie belde toen de patiënt de benen had genomen. Maar het geven van de beelden vind ik echt onbegrijpelijk. Dat dient geen ander doel dan vervolging. En dat is een klassiek voorbeeld van iets waarvoor een arts het beroepsgeheim niet mag schenden. Thijs H. was al opgepakt – van gevaar voor hem of anderen was geen sprake meer en dus ook niet van botsende plichten. Eigenlijk zou ik willen dat de instelling had geweigerd en de zaak had uitgevochten tot de hoogste rechter. De rechter-commissaris oordeelde dat het verschoningsrecht moest wijken. Thijs H. had al zonder hindernissen toegang gevonden tot de gezondheidszorg. En ook het feit dat hij zorg nodig had, was algemeen bekend en behoefde geen bescherming meer, zei de rechter. Maar alle leerboeken over het beroepsgeheim leren dat het een individueel en een collectief belang kent. De onbelemmerde toegang tot de zorg van een individuele patiënt is maar één kant van het verhaal.’

Wat is dat collectieve belang?

‘De volledig neutrale positie van artsen is essentieel onderdeel van de vertrouwensrelatie tussen arts en patiënt en daarmee van optimale zorg. De maatschappij heeft daar baat bij, zodat iedereen zo goed mogelijk wordt behandeld. Daarbij gaat er een signaal vanuit als medici gegevens met justitie delen. Het is belangrijk dat burgers erop kunnen vertrouwen dat als het erop aankomt, artsen geen informatie delen met politie en justitie.’

Hoe moeten medici omgaan met de roep om aanpassing van het beroepsgeheim?

‘De KNMG moet duidelijk maken dat het beroepsgeheim heilig is. Mensen zien het steeds vaker als een sta-in-de-weg. Het beroepsgeheim belet de opsporing van zorgfraude, van uitkeringsfraude en van strafbare feiten. Het lijkt mensen een fijn idee als die dokters gewoon inzage geven in hun dossiers! Aan het belang van fraudeopsporing bijvoorbeeld is een bedrag te koppelen. Maar wat het kost als het beroepsgeheim verder wordt ingeperkt, is moeilijker in kaart te brengen.’

Valt het beroepsgeheim onder de mensenrechten?

‘Het recht op toegang tot gezondheidszorg is een mensenrecht, het beroepsgeheim niet expliciet. Maar privacy bijvoorbeeld weer wel. Er is overlap maar ook een belangrijk verschil tussen privacy en het beroepsgeheim. Een arts die het beroepsgeheim schendt, deelt al gauw ook persoonlijke gegevens. Maar anders dan de bescherming van privacy dient het beroepsgeheim een hoger doel. Dat is een heel oud gegeven, dat al voorkomt in de eed van Hippocrates. De morele plicht tot vertrouwelijkheid is veel ouder dan de mensenrechten. Privacy is een begrip dat 200 jaar oud is, maar het beroepsgeheim is 2000 jaar oud.’

meer

Statement Mondriaan in de zaak Thijs H.

Uitspraak rechtbank Limburg inzake het beroep op het verschoningsrecht door de stichting Mondriaan

KNMG: Zaak Thijs H.: wanneer beroepsgeheim doorbreken?

Trouw: Ook in een zaak als Thijs H. is er alle reden om zuinig te zijn op het medisch beroepsgeheim

Volkskrant: Maak het ­medisch beroepsgeheim werkbaar, want het wordt nu zelf een risicofactor

NRC: Thijs H. was al opgepakt, maar de beelden moesten toch nog afgestaan

NOS: Medisch beroepsgeheim bij Thijs H.: 'Je hebt dat geheim te bewaren'

GIDS.TV: Forensisch pscyiater Hjalmar van Marle over het medisch beroepsgeheim in zaken Thijs H. en Michael P. (met video)

Lees ook

download dit artikel (pdf)

Achter het nieuws ggz beroepsgeheim
  • Eva Nyst

    Eva Nyst werd geboren in Australië en groeide op in Middelburg. Ze studeerde filosofie en theologie aan de Universiteit van Amsterdam en werkte twee jaar als journalist bij De Volkskrant. Van 2001 tot 2022 was ze in dienst bij Medisch Contact. Sindsdien is zij werkzaam bij de KNMG als beleidsadviseur.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • dirk j van leeuwen

    arts, colchester vt

    Ik deel de zorg over het schenden van het beroepsgeheim. Het verschoningsrecht werd zo prachtig geïllustreerd in het arrest van de Hoge Raad in 1913: Een arts weigerde om te getuigen m.b.t. zijn patiente die verdacht werd een illegale abortus te heb...ben ondergaan. De arts werd gegijzeld. De HR stelde het hof/de arts in het gelijk omdat "wat het zwaarst is het zwaarst moet wegen" De toegang tot een arts / medische is belangrijker dan de waarheidsvinding door het Openbaar Ministerie. De Nederlandse Orde van Advocaten besprak dat nog in een rapport uit 2008. Wat wij beroepshalve te weten zijn gekomen uit hoofde van onze functie is geheim tenzij de wet ons verplicht (b.v. wet infectieziekten, ) of "the duty to warn" van toepassing is. Dat gaat dus altijd om een specifieke dreiging gericht op een individu (dus niet homo's of Trump aanhangers in het algemeen), dat aanzienlijke risico met zich meebrengt (b.v. moord) en door tijdig ingrijpen waarschijnlijk kan worden voorkomen. Idealiter wordt waar mogelijk de betrokkene gevraagd om zelf die informatie te verstrekken indien mogelijk (b.v. als de arts vast stelt dat zijn patient voortdurend met specifieke moordplannen bezig is en zich misschien zou moeten laten opnemen). Informatie die achteraf versterkt wordt helpt met waarheidsvinding maar daarvoor zijn wij als artsen i.h.a. niet aangesteld. Het zou een kan met wormen openen als we daar aan toegaven. Daarom heeft W van der Pol ongelijk, want die specifieke situatie is maar relatief zelden van toepassing. Mensen met een geslachtsziekte mogen anderen infecteren, of we dat leuk vinden of niet en met alle implicaties van dien....... Of in de toekomst de "duty to warn" zich zal uitbreiden valt te bezien.
    Het omgekeerde verschoningsrecht heeft misschien ook een plaats, namelijk leugens bestrijden die de overheid versterkt terwijl de arts beter weet. Ik schreef daarover eerder in MC (Klokkenluider met Beroepsgeheim, MC Februari 2017)

  • W.J.Duits

    Bedrijfsarts, Houten

    Als in een land als Nederland, tot dusver een functionerende rechtstaat het beroepsgeheim al ter discussie staat. Welk signaal geven we daarmee af? Kennelijk als het maar zwaarwegend genoeg is, mag je Beroepsgeheim schenden. In totalitaire staten zul...len ze blij zijn met deze voorzet vanuit het rechtschapen en beschaafde Nederland, het geeft die staten ook legitimiteit om hetzelfde te doen. Zullen we ons een beseffen dat Nederland geen opzichzelf staand gebied is, maar onderdeel van een wereld waarin mensenrechten op brede schaal met voeten worden getreden. Het Medisch Beroepsgeheim is wel te zien als een mensenrecht, al eeuwen voor de opstelling van de mensenrechten is het al opgesteld en wereldwijd erkend. Wees voorzichtig met het beperken of schenden er van.

  • P.D.F. Frijns

    Specialist ouderengeneeskunde, Maastricht

    Beroepsgeheim gaat toch over wat een arts van zijn patiënt weet of gehoord heeft. Wat hebben camerabeelden bij de in- en uitgang met beroepsgeheim te maken?

  • Wim van der Pol

    Apotheker niet praktiserend, Delft

    Ik kan het niet helpen, maar volgens mij mogen privacy en beroepsgeheim heilige huisjes zijn, maar daarmee zijn ze nog niet zaligmakend, hoelang hun bestaansrecht ook is. In geruchtmakende crimi's van de laatste jaren is sprake van schending van een ...van beide, maar dat maakt de misdaden nog niet minder ernstig. Aantasting van het recht op het leven en integriteit kan nooit verzacht worden met vragen over dan wel beroep op privacy- en/of beroepsgeheim-schendingen.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.