Antidepressiva niet effectief bij bipolaire depressie

Het gebruik van antidepressiva bij een bipolaire depressie heeft geen toegevoegde waarde ten opzichte van monotherapie met een stemmingsstabilisator. Sachs c.s. (Massachusetts General Hospital) toonden dit aan in een dubbelblind, gerandomiseerd en placebogecontroleerd onderzoek, gepubliceerd op 26 april in The New England Journal of Medicine.

De prevalentie van een bipolaire stoornis gedurende een mensenleven is bijna 4 procent. De eerste stap in de behandeling van dit ziektebeeld bestaat uit het voorkómen van depressieve en manische episodes door het geven van stemmingsstabilisatoren. Wanneer er zich ondanks deze medicatie toch een depressieve episode voordoet, bestaat de mogelijkheid een antidepressivum toe te voegen. Het bewijs dat antidepressiva bij bipolaire depressies net zo effectief zijn als bij unipolaire depressies is echter minimaal. Daarnaast, zo bestaat de opvatting, zou het middel juist aanzetten tot een manie.

Sachs c.s. gaven 366 patiënten met een bipolaire depressie naast een stemmingsstabilisator een placebo ofwel een antidepressivum: bupropion (Zyban) of paroxetine (Seroxat). De onderzoekers bekeken na 26 weken het verschil in de duurzaamheid van het herstel, omschreven als acht opeenvolgende weken van euthymie, de effectiviteit en de medicatiegerelateerde omslag naar een (hypo)manie.

Van de patiënten uit de antidepressivagroep herstelde 23,5 procent duurzaam van de depressie; in de placebogroep was dit 27,3 procent. Wat betreft de andere uitkomsten was geen sprake van significante verschillen. Ook de hoeveelheid en de ernst van bijwerkingen kwamen bij beide groepen overeen.

Voor de door Sachs c.s. geselecteerde patiënten blijkt de toegevoegde waarde van een antidepressivum dus gering. Een stemmingsstabilisator (lithium, anti-epileptica) voldoet.

Psychiater R.H. Belmaker van het Beer Sheva Mental Health Centre in Israël schrijft in een commentaar dat de resultaten niet zonder meer opgaan voor iedere patiënt met een bipolaire depressie.  Patiënten aan beide uitersten van het spectrum, degenen met ofwel zeer ernstige, ofwel zeer milde vormen van bi­polaire depressie, zijn namelijk niet geïncludeerd in het onderzoek. Ook kan op basis van dit onderzoek geen uitspraak worden gedaan over het effect van antidepressiva in afwezigheid van een stemmingsstabilisator. Individuele afstemming van het medicatiebeleid bij patiënten met een bipolaire depressie blijft daarom noodzakelijk. << Anouck Visscher

NEJM 2007; 356: 1711-21, 1771-3