Inzicht in genderverschillen helpt bij voorkomen suïcide
Plaats een reactieZelfmoord kan worden voorkomen, mede door aandacht te besteden aan gender in de preventie. Hoogleraar Danuta Wasserman, hoofd van het Zweedse nationale instituut voor suïcideonderzoek en -preventie, wijst op de ‘genderparadox’ met betrekking tot suïcide. Kort gezegd: mannen plegen vaker zelfmoord, vrouwen hebben meer gedachten over zelfmoord.
Danuta Wasserman (Karolinska Institutet) hield haar lezing op het internationale congres over vrouwen en mentale gezondheid van de IAWMH (International Association for Women’s Mental Health) in Maastricht, eerder deze maand. Naar schatting sterven jaarlijks ongeveer 700 duizend personen door zelfdoding. Wasserman noemde dit WHO-getal, om er meteen aan toe te voegen dat niet alle data vanuit WHO-landen betrouwbaar zijn. Vanwege het taboe en stigma wordt zelfdoding of pogingen daartoe vaak gerapporteerd als ‘ongeluk’. Dat geldt voor sommige landen in het Midden-Oosten.
Suïcide komt onder mannen meer dan dubbel zo vaak voor als onder vrouwen. Tegelijkertijd is bij vrouwen vaker dan bij mannen sprake van zelfmoordgedachten en -pogingen. Deze genderparadox heeft wereldwijd verschillende gezichten. In sommige delen van de wereld is het aantal zelfmoorden onder vrouwen hoger dan onder mannen. Ook de manieren van suïcide verschillen aanmerkelijk tussen mannen en vrouwen. Opmerkelijk genoeg komt suïcide in christelijke culturen in verhouding drie keer vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Wasserman toonde cijfers waaruit blijkt dat huiselijk geweld en sociaal-economische ongelijkheid in Latijns-Amerikaanse en Zuid-Aziatische landen een factor zijn voor vrouwen.
Beschermende factoren
Beschermende factoren – dus: wat kan helpen zelfdodingsgedachten en -pogingen te voorkomen – verschillen eveneens. Zo is het hebben van werk een belangrijke voorwaarde, met name voor mannen. Ook het tegengaan van eenzaamheid en het stimuleren van sociale contacten is belangrijk. Júíst voor mannen, benadrukte de Zweedse hoogleraar psychiatrie, omdat vrouwen over het algemeen al meer sociale contacten hebben.
Inzicht in hoe deze risico- en beschermende factoren een verschillende rol spelen bij zelfdoding onder mannen en vrouwen kan helpen bij het ontwikkelen van betere strategieën voor suïcidepreventie, betoogde Wasserman. In dat verband zijn de recente gegevens over suïcide ten tijde van ‘corona’ interessant. Wellicht tegen de verwachtingen in, zijn wereldwijd cijfers van zelfdoding gestabiliseerd en soms zelfs gedaald. Dat bleek uit onderzoek in 21 landen, waaronder Nederland, dat betrekking had op het eerste coronajaar. Later onderzoek in 33 voornamelijk rijke landen door de Australische onderzoekers Jane Pirkis et al, bevestigt die bevindingen. Dat onderzoek nam ook 2021 mee en is in augustus gepubliceerd in eClinicalMedicine, dat verbonden is aan The Lancet. In drie landen nam het aantal zelfdodingen licht toe: Japan, Oostenrijk en Tsjechië – maar in de meeste landen verminderde of stabiliseerde het. Hoe kan dat?
Minder alcohol
Wasserman vermoedt de gunstige invloed van een aantal factoren. ‘We weten dat alcohol een grote invloed heeft. Alcoholconsumptie terugdringen helpt tegen zelfdoding. Ten tijde van de coronapandemie was er in het algemeen minder gelegenheid om alcohol te drinken, er was minder druk en minder stress. Tegelijkertijd was er in veel landen veel online psychologische hulp beschikbaar. Digitale communicatiemogelijkheden zoals Zoom konden eenzaamheid verminderen. Veel mensen ervaarden grotere verbondenheid binnen families. Ook boden landen vaak massale economische steun, zodat minder mensen hun baan verloren en inkomenszekerheid werd gecreëerd.’
De onderzoekers wijzen op soms sterk uiteenlopende cijfers per land. Zo was in een land als Estland suïcide onder meisjes tot 20 jaar verviervoudigd, een uitschieter die niet gold voor andere groepen. In Japan zijn bijna over de hele linie iets meer zelfdodingen gerapporteerd, maar met name onder vrouwen en adolescenten. Wasserman plaatste nog een andere kanttekening. Ondanks de betrekkelijk positieve berichten over verminderde aantallen suïcides ten tijde van corona, was er gelijktijdig een toename van depressie en gevoelens van angst.
Praten over zelfmoord helpt en kan anoniem via de chat op 113.nl of telefonisch op 113 of 0800-0113.
Lees ook-
Marieke van Twillert
Marieke van Twillert is sinds eind 2015 journalist bij Medisch Contact. Arbeidsmarkt en internationale gezondheidszorg hebben haar speciale aandacht, maar ze volgt ook het levenseindedebat, medische technologie en internationale gezondheid. Marieke is een van de presentatoren van MC de Podcast en schrijft geregeld een bijdrage voor de rubriek Media en Cultuur.
- Er zijn nog geen reacties