Hoe huisartsen meer grip krijgen op onverklaarde klachten

Huisartsen zouden geholpen zijn bij een model dat kan voorspellen wie van hun patiënten last krijgt van aanhoudende lichamelijke klachten (ALK). Circa 10 procent van de patiëntenpopulatie houdt klachten die blijvend zijn. Groot obstakel bij het opstellen van een dergelijk voorspellend model is de niet-consistentie in het registreren en coderen van de klachten.

De Leidse medisch psycholoog Willeke Kitselaar is eind juni gepromoveerd op het ontwikkelen van een model dat huisartsen helpt om ALK-patiënten eerder te identificeren. Ze stelt in haar proefschrift dat het ontbreken van een eenduidige methode om ALK te diagnosticeren en te registeren problematisch is voor onderzoek maar ook voor de huisartsenpraktijk.

Vroegtijdig voorspellen

Om te onderzoeken hoe ALK het beste vroegtijdig kan worden voorspeld, heeft Kitselaar gebruikgemaakt van data van het elektronisch patiëntendossier (epd) van 94.440 patiënten van 76 Nederlandse huisartsenpraktijken. Deze patiënten waren in 2017-2018 voor het eerst geregistreerd met ALK. Kitselaar keek naar de registraties in de twee tot zeven jaar daarvoor in hun epd, om mogelijke voorspellers te bepalen. De gebruikte benaderingen wisten met ‘matige zekerheid’ (72%) te voorspellen of een patiënt ALK zou ontwikkelen. Daarnaast bleek er een ondervertegenwoordiging te zijn van psychosociale voorspellers.

Dat komt mede doordat ALK vaak zijn oorsprong vindt in biomedische én psychosociale klachten. Artsen, schrijft Kitselaar, zijn vaak nog sterk gericht op het vinden van een biologische verklaring van de klachten, terwijl sociale, gedragsmatige en psychologische aspecten pas later worden benoemd, en dus ook later worden opgenomen in het epd.

Terminologie

Omdat artsen in het elektronisch patiëntendossier niet altijd gebruikmaken van dezelfde terminologie en codering, bemoeilijkt dit het doen van goed onderzoek. ALK werd eerder in de geneeskunde SOLK genoemd, terwijl ‘somatoforme stoornis’ of ‘somatische symptoomstoornis’ gebruikelijker was in de geestelijke gezondheidszorg. Dat alleen al is wellicht symptomatisch voor de verwarring in terminologie.

Vertraging in de herkenning van ALK kan grote gevolgen hebben voor de patiënt en de zorg. Het gebrek aan adequaat ingrijpen op klachten kan deze in stand houden. Ook is bekend dat het de arts-patiëntrelatie kan verslechteren.