Myriam Lipovsky is opgegroeid in Den Haag, waar ze de synagoge van de Liberale Joodse Gemeente bezocht: ‘Daar was een chazan (voorzanger, red.), Chaim Storosum, die voor mij een voorbeeld werd.’ Al jaren is ze nu zelf voorzanger; ze zong ook op 4 mei tijdens de dodenherdenking in Utrecht.
Een huisarts die voorheen betrokken was bij de NHG-Standaard SOLK krijgt zelf te maken met onverklaarde klachten. Dat verschaft hem nieuwe inzichten.
Kan integratieve geneeskunde de kwaliteit van leven van SOLK-patiënten verbeteren? Dat kan. Aldus de Artsen Vereniging Integrale Geneeskunde recentelijk op LinkedIn. Tja, het kan. Het kan ook niet. Je weet het niet. Dan doe je onderzoek. Maar niet op deze wijze. Want gegevens van 21 patiënten in een hoge hoed gooien en er dan een konijn uit toveren is geen wetenschap.
Mocht u denken dat patiënten met SOLK op een typerende manier over hun klachten spreken, dan helpt recent onderzoek door Inge Stortenbeker e.a. (Radboudumc, Nivel), verschenen in Journal of Psychosomatic Research, u uit de droom.
Artsen hebben er moeite mee om te beoordelen wanneer en in hoeverre patiënten met aanhoudende lichamelijke klachten (ALK) na langdurig verzuim weer aan het werk kunnen. De huidige protocollen en richtlijnen bieden hiervoor te weinig handvatten. Dat stelt Kristel Weerdesteijn in haar proefschrift Work-related functioning among long-term sick-listed workers with persistent subjective health complaints.
Bij sommige patiënten is geen ziekte te vinden die hun lichamelijke klachten verklaart. Artsen denken dat ze die groep weinig te bieden hebben, maar dat is niet zo, zegt hoogleraar psychosomatiek Judith Rosmalen. ‘Neem ze serieus, denk mee en benader deze patiënten met dezelfde inzet en empathie als andere patiënten.’
Soms ben je als dokter je eigen perikel. Zeker als je zelf ziek wordt. En al helemaal als die ziekte zich bevindt op het grensvlak van lichaam en geest – aangenomen dat er überhaupt een tweedeling te maken is tussen lichaam en geest, maar dat is een andere discussie.
Sinds een paar dagen heb ik forse drukpijn in mijn rug op een redelijk omschreven plek van 3 bij 3 cm vlak naast mijn wervelkolom. Ik heb wel vaker dat soort klachten. Als ze langer duren dan vijf dagen word ik hypochonder, maar meestal zijn ze dan alweer verdwenen.
Op vrijdag 4 oktober 2019 vindt alweer het vijfde landelijke congres onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten plaats in de Nieuwe Buitensociëteit te Zwolle. Elke editie komt er een grote groep geïnteresseerden samen om zich te laten inspireren door ontwikkelingen op het gebied van somatisch onvoldoende verklaarde klachten (SOLK) en kennis te nemen van verschillende behandelvormen en nieuwe wetenschappelijke onderzoeksresultaten.
Ik heb langdurige klachten na whiplash altijd de meest interessante SOLK gevonden, omdat er dat acute moment is. Ik vermoed dat het einde van de epidemische verheffing van whiplash na de jaren tachtig ervoor heeft gezorgd dat er niet verder onderzoek is gedaan naar de psychosomatische oorzaken van die (lichamelijke!) klachten.
Zoals elke haio, word ook mij regelmatig gevraagd om een opname te maken van het spreekuur, ter lering en ontwikkeling van mijn communicatievaardigheden.
In haar voorzitterscolumn beschrijft Elise Buiting Lotte, die al twee jaar niet naar school gaat, omdat ze zich daarvoor te ziek voelt.1 Het is onduidelijk wat er precies met Lotte aan de hand is. De kinderarts noemt het SOLK. Dat betekent dat hij geen oorzaak heeft gevonden voor haar lichamelijke klachten.
Mijn auto hapert. Het begon een jaar geleden, tijdens het rijden leek het even alsof ik geen gas gaf. Heel even, een seconde misschien. Ik schrok, maar voor ik kon kijken of de wijzertjes wiebelden of dat er een lampje was gaan branden, reed hij weer soepel verder. Wat gek, dacht ik. Een paar weken later deed hij het weer.
Een recent pleidooi om multidisciplinair overleg over – de belastbaarheid van – SOLK-patiënten uit te breiden met sociaal geneeskundigen, schiet bedrijfsarts Rinus Ouwens in het verkeerde keelgat. Hem lijkt deze zienswijze vooral een manier om de verzekeringsarts te overrulen.
In het midden van de vorige eeuw werd whiplash uitgevonden, omdat mensen na een slingerletsel van de cervicale wervelkolom een merkwaardig beeld konden ontwikkelen met subjectieve geheugenstoornissen en algemeen disfunctioneren. In Nederland kwam de eerste militante patiëntenvereniging tot bloei, waarbij het niet ging om genezing maar uitsluitend om erkenning.
Sinds kort is Martijn Möllers toegetreden tot de groep zogenoemde Veldwerkers die in Medisch Contact bij toerbeurt columns schrijven over hun dagelijkse praktijk. ‘Wantoestanden moet je niet negeren, uiteraard, maar daardoor vergeet je soms bijna hoe bijzonder de zorg is. Ik vind het leuk om de positieve kanten te belichten. Ik ben een ontzettende optimist.’
Diverse betrokkenen onderschrijven een recent pleidooi voor multidisciplinaire samenwerking bij SOLK. Maar zij zien die samenwerking wel graag uitgebreid met bedrijfs- en verzekeringsartsen.
In een deel van de gevallen weten we zelfs niet eens precies wat patiënten zo ziek maakt en dan gaat coping nog zwaarder wegen. Die ziektegevallen vatten we samen als SOLK, somatisch onvoldoende begrepen lichamelijke klachten. We hebben serieus nagedacht over dat acroniem.
Matige communicatie en onduidelijkheid over wensen en verwachtingen tussen eerste en tweede lijn staan goede zorg voor SOLK-patiënten in de weg. Helderheid over aanpak en terminologie kan veel leed en onnodige medicalisering voorkomen.
In het eenvoudige psychosomatische model uit de vorige eeuw zagen we stress als druk op het individu. Onder stress bleef het organisme in leven door een adrenaline-uitstoot te genereren (flight, fright, fight), maar daarna was het nodig voor het lichaam om te recupereren.
In 2008 publiceerden wij de multidisciplinaire Richtlijn whiplash. De whiplashpatiëntenvereniging nam expliciet afstand omdat we hun inbreng onvoldoende serieus namen.
Op een coassistentensite werd een grap over kenmerken van fibromyalgiepatiënten geplaatst. Vooral ‘zegt een hoge pijngrens te hebben’ vond ik herkenbaar.
Bij patiënten met fibromyalgie en andere somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK) kwam de grap van coassistenten op Facebook over deze aandoening hard aan.
De behandeling van SOLK-patiënten is versnipperd over verschillende beroeps-groepen en een universele zorgstandaard ontbreekt. Met vereende krachten is veel winst te boeken op dit terrein. Deskundigen signaleren knelpunten en dragen oplossingen aan.
Teken zijn gemene gluiperds. Hun tactiek is om zonder de persoon in kwestie te alarmeren, langs de enkel omhoog te klimmen tot kniehoogte of, erger, hogerop en daar ter plaatse pijnloos hun zuigsnuit in te brengen. Ik vind dat een eng idee.
