NVVA-voorzitter: Een soort status

Als voorzitter kom je nog eens ergens. Congressen, bestuurdiners, nieuwjaars- of afscheidsrecepties, alwaar ik allerlei vertegenwoordigers van de medische stand ontmoet. Collega’s van uiteenlopende disciplines en achtergronden, met als enige gedeelde zekerheid dat we ons in de wereld van de geneeskunde bewegen. Je tast elkaar dan af: wat doe je, waar sta je voor, wat drijft je? En door die gesprekken heen schemeren zienswijzen, opvattingen over de betekenis van elkanders disciplines.

Zo word ik regelmatig geconfronteerd met de vraag: ‘Wat is de waarde van een medicus die niet zozeer geneest, als wel behoedt en bewaakt?’ Want dat doet een verpleeghuisarts: de kwaliteit van leven van kwetsbare ouderen en chronisch zieken zo veel mogelijk in tact houden en, wanneer mogelijk, zelfs verbeteren. Eén onderliggende gedachte in zulke gesprekken is: ‘Je bent pas echt een dokter als je medische huzarenstukjes uithaalt, en wat valt er nou nog te sleutelen aan deze oude en tere mensen?’

Laat ik eens een serieus antwoord geven op deze retorisch bedoelde vraag. Onze patiëntengroep is er een van multipele pathologieën. Dat stelt hoge eisen aan de behandeld arts. Om duidelijk te maken hoe hoog, haal ik collega-verpleeghuisarts De Graas aan: ‘Als je écht dokter wil worden, dokter in al z’n facetten, dan moet je verpleeghuisarts worden. Je bestrijkt zo’n breed terrein, curatief en niet-curatief, je hebt zoveel kennis en kunde nodig, dat verpleeghuisgeneeskunde een van de weinige waarachtig holistische vakken is.’ 1

Maar dat is niet het enige denkbeeld dat door zulke dialogen spookt. Wat dacht u hiervan: ‘Dat er veel vrouwen werkzaam zijn in de verpleeghuisgeneeskunde, bewijst dat het vak een lage status heeft. Het is meer zorgen dan behandelen eigenlijk, een veredelde vorm van verpleegkunde.’ Het zijn nota bene vaak vrouwen die dit suggereren.
Nu wordt een voorzitter geacht boven de partijen te staan en met wijsheid en overzicht te handelen, maar eerlijk gezegd, hier zakt mijn broek van af.

Dus zorgen is minder belangrijk dan behandelen? Dat kan alleen maar waar zijn als behandelen tot onsterfelijkheid leidt. Maar ieder mens is eindig en treedt op een zeker moment de dood tegemoet. Daar aangekomen, wat heb dan je nog aan behandeling? De aandacht en liefde van iemand die voor je zorgt is dan belangrijk. Oneindig veel belangrijker.

En wat betekent dat eigenlijk: ‘lage status’? De slang bijt in z’n staart: dat ergens vrouwen werkzaam zijn. Want vrouwen doen vrouwendingen, zoals zorgen, en dat heeft nu eenmaal geen status. Kortom, status is wat mannen leuk vinden. En wat vinden mannen leuk? Drie dingen: het is duur, het glimt en iedereen kan zien dat het héél moeilijk is. Daarmee is de hiërarchie in de medische wetenschappen verklaard: neurochirurgie en nucleaire cardiologie bovenaan, huisarts- en verpleeghuisgeneeskunde in de basis van de piramide.

Maar dure, glimmende, moeilijke dingen kunnen ook schade berokkenen. Lang niet ieder lichaam is sterk genoeg om de hightech geneeskunst te verdragen. Het vergt kennis en inzicht om te kunnen beoordelen welke medische ingrepen daadwerkelijk tot een verbetering van het welzijn leiden. Dat is de bescheiden, maar gecompliceerde wetenschap van het zorgen.

Misschien is het tijd om met een nieuw woord te komen. Een woord dat zegt: ‘Deze arts handelt uit intense betrokkenheid met de medemens en streeft ernaar diens lijden te verlichten en dus heeft ze een indrukwekkend arsenaal aan medische deskundigheden ontwikkeld, maar ze weet dat dit ondergeschikt is aan de kern van de zaak: de ene mens die probeert te zorgen voor de andere.’

Een soort status dus. Maar dan anders.

Roelie Dijkman

,

voorzitter NVVA

1.

Brochure 'De vele gezichten van de verpleeghuisgeneeskunde', NVVA 2002.