KNMG-voorzitter: De zorg verdient een specialist in balans

‘Veel artsen in opleiding dicht bij burn-out’, ‘Artsen in opleiding vaak oververmoeid’ kopten de dagbladen na publicatie van het onderzoek van Van der Heijden c.s. (MC 45/2006: 1792). Eén op de vijf artsen in opleiding tot specia­list balanceert op de rand van burn-out. Kamer­vragen volgden, de minster antwoordde. En alles bleef zoals het was?

Nee, het vraagstuk van de aios staat op de kaart en de KNMG is er samen met andere organisaties veel aan gelegen om het werkplezier van deze uiterst gemotiveerde maar vermoeide groep mensen te vergroten. Ze zijn immers onze artsen van straks.

Om even dicht bij huis te blijven: ik ken iemand die wel eens oppast bij een jong artsenstel. Ze zegt: ‘Die mensen zijn erg moe; ik zou niet graag door hen willen worden behandeld.’ Een boude uitspraak misschien, maar ook de onderzoekers concluderen dat ‘de vermoeidheidsklachten bij een groot deel van de aios zorgwekkend zijn en kunnen leiden tot medische fouten.’ Ik vind dat veelzeggend. Het geeft aan dat de werkdruk van deze specialisten in spe met name in de beginperiode van hun opleiding hoog is. Opleiders moeten daarvoor aandacht hebben, uit het oogpunt van kwaliteit van zorg en opleiding én uit het oogpunt van de balans werk-privé-werkplezier van de aios. De opleiding moet zodanig zijn dat de veiligheid van patiënten is gegarandeerd.

Bottom line is dat patiënten wel moeten kunnen vertrouwen op hun arts.

Het vraagstuk van de aios en de balans tussen opleiding, werk en privé stond op de agenda van het gelijknamige symposium op 17 maart. Dat het een zaak is van de aios zelf, de opleiders, ziekenhuizen en overheid stond bij voorbaat wel vast. Maar wat mogen we van die partijen verwachten? We moeten de mogelijkheden onderzoeken van competentiegericht opleiden, evenals de mogelijkheid om na voltooiing van bepaalde competenties de opleiding voor een beperkte periode te kunnen onderbreken. Het CanMEDS-model, de basis voor de modernisering van de medische opleidingen, brengt zeven competentiegebieden bijeen waar de opleiding zich op moet richten: medisch handelen, communicatie, samenwerking, professionaliteit, maatschappelijk handelen, organisatie en kennis en wetenschap. De competenties van de toekomstige specialist zijn daarmee duidelijk in kaart gebracht.

Ook opleider en ziekenhuismanagement moeten een goed opleidingsklimaat bieden, waar een positieve sfeer heerst en men elkaar kan aanspreken op verantwoordelijkheden, werkwijze, houding en gedrag. Feedback geven neemt daarbij een belangrijke plaats in. Over en weer, wel te verstaan. Ook ICT en administratieve ondersteuning moeten goed georganiseerd zijn. Nu zijn de aios vaak te veel tijd kwijt met allerlei administratieve taken, die niets van doen hebben met de opleiding. Het is ook van belang dat er voor de aankomend specialisten een goed arbeidsklimaat bestaat. Goede arbeidsvoorwaarden en -omstandig­heden zijn essentieel voor het goed functioneren van de arts. De aios moet lichamelijk én geestelijk in goede conditie blijven.

Zelf verwacht ik van de aios dat hij of zij excellent presteert. We weten allemaal dat het specialistenvak geen 9-to-5-job is. Professioneel gedrag houdt echter ook in dat de aios grenzen stelt, het werk goed organiseert, verantwoordelijkheid neemt én delegeert waar kan. Dat geldt ook en juist voor de privésituatie. In de workshop Time- en stressmanagement kwam dat nog eens duidelijk naar voren: plan je werk, maar doe dat realistisch. Bundel je werkzaamheden en organiseer je verwachtingen: wees daar helder in. En laat los wat je niet kunt veranderen. 

Peter Holland, arts, voorzitter KNMG