Blogs & columns
Esther van Fenema
Esther van Fenema
2 minuten leestijd
Column

Trekken of duwen?

7 reacties

Als kind werd ik altijd betoverd door ‘het buitenland’. Geuren uit de Oriënt en de romantiek van Zuid-Europa waar het leven een kleurrijke opera leek. Het buitenland als synoniem voor niet-Nederlands, geen spruitjeslucht, Kniertje of ‘de vis wordt duur betaald’. Je kunt je er laven aan het ‘anders’ zijn, waardoor thuiskomen weer een feest van herkenning werd.

In een paar decennia tijd hebben we de magie van het onbekende weten te temmen tot iets wat onder de knop zit en waar wie voldoende geld heeft, over kan beschikken. Het buitenland als decor om mee te pronken voor onze social­mediafoto’s. Grotere billen in Turkije en voor een nieuw geslacht naar Thailand. Wij consumeren naar hartenlust en laten kammetjes en kraaltjes achter.

In diezelfde periode hebben we ‘het buitenland’ naar Nederland gehaald; in 2022 had een kwart van de Nederlandse bevolking een migratieachtergrond. Maar ons integratiebeleid is niet gespeend van controverse. Was de kritiek in de jaren tachtig dat we buitenlanders ‘doodknuffelden’, waardoor inburgering stagneerde, nu zijn we de stroom buitenlanders beu en worstelt de politiek hoe het tij te keren.

Ik was ooit aanwezig bij de naturalisatie­ceremonie van een goede vriend, oorspronkelijk afkomstig uit Zuid-Afrika. Met behulp van een cursus en een koddig examen moest hij door een aantal hoepeltjes springen om Nederlander te kunnen worden. En tijdens mijn opleiding tot psychiater kregen we het vak transculturele psychiatrie, waarbij de docent kirde dat buitenlanders ‘zo leuk’ waren omdat ze je gratis een reisje in je spreekkamer lieten maken. Twee voorbeelden van ons onbewuste maar uiterst traditionele wij-zij-denken, waarbij altijd de vraag voorligt: wie past zich aan en wie niet?

Eindeloos excuses aanbieden lijkt nobel

Een pijnlijk gevalletje van vermijding, waardoor we telkens verbaasd opkijken dat het ons niet lukt om een solide multiculturele samenleving te smeden. Dat deze afweer ook slachtoffers kent, werd akelig zichtbaar tijdens corona toen bleek dat ‘zij’, de mensen met een migratieachtergrond, extra hard werden geraakt.

De open blik van cultuurwetenschappers, zoals Geert Hofstede, fascineert me omdat het ons uitdaagt om dimensioneel in plaats van dichotoom naar de samenleving te kijken. Bijvoorbeeld de mate van individualisme ten opzichte van het collectief. Wij, Nederlanders, die hoog scoren op individualisme, waar Aziatische landen zoals China vooral vanuit het collectief denken en handelen. We kunnen nieuwkomers examineren of doodknuffelen, maar het frame blijft principieel ongelijkwaardig. Eindeloos excuses en herstelbetalingen aanbieden lijkt nobel, maar als we onze eigen culturele dimensie niet onderkennen dan blijven we vastzitten in onze koloniale dynamiek.

We zijn ondanks morele bezwaren toch gaan voetballen in Qatar. En het HMC Westeinde haalde deze maand Filipijnse verpleegkundigen naar Nederland onder het motto ‘Als we iets willen doen tegen het zorg­infarct, dan moeten we mensen van ver halen’. Het regime of verstoorde familiebanden zijn ondergeschikt aan onze wensen. Het buitenland als verwarrende tegenstander die we gebruiken al naar gelang het ons uitkomt.

Misschien wordt het tijd om ons individualistische perspectief te onderkennen, met zijn voordelen én nadelen zoals eenzaamheid en gebrek aan zorgzaamheid. Er zijn inmiddels voldoende andere perspectieven in Nederland om ons aan te vullen. Wie weet blijkt de multiculturele samenleving geen drama, maar juist een inspirerende opera! 

Meer van Esther van Fenema:
buitenland
  • Esther van Fenema

    Esther van Fenema is psychiater met een eigen praktijk. Ze is gepromoveerd op de toepassing van richtlijnen in de ggz. Verder werkt ze bij de crisisdienst, is ze auteur, professioneel violiste en opiniemaker voor onder andere Trouw en de EO.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • M. Windsma

    Huisarts in opleiding, Groningen

    Ik lees dat collega’s verbaasd reageren op bovenstaand stuk van collega van Fenema. Zijn we vergeten dat ze interviewer is bij Café Weltschmerz? Je weet wel, die club die nog steeds gelooft dat de coronavaccins ons massaal zullen doden en dat The Gre...at Reset aanstaande is? Waar ze mensen kritiekloos interviewt die burgeroorlogen voorspellen vanwege de immigratie en die oproepen mensen uit te schakelen om de linkse dominantie te doorbreken? Die de “witte, dominante man, mannen die er trots op zijn dat ze man zijn, westers en blank” verheerlijkt tegenover “gedegenereerde, gecastreerde metroman in roze overhemd”.

    Tja… Wat mogen we dan nog verwachten van haar blogs in het MC?

    [Reactie gewijzigd door Windsma, Mitchell op 01-01-2023 12:28]

  • B. Köycü

    Psychiater , Haarlem


    Beste collega Fenema,
    De retoriek van “wij-zij” - of in uw beleving “ eerst wij en dankzij ons zij”- is niet meer van toepassing anno 2023.
    Omdat tijdens de coronacrisis met name de randstad in de media wordt genoemd en daar >60% mensen met een m...igratie achtergrond wonen, zie je logischerwijs diezelfde afspiegeling terug op de IC bezetting. Dus dit is simpelweg een pure verdeling van de incidentie naar afkomst, niet omdat zij “ extra hard werden geraakt”.
    “Je eigen culturele dimensie onderkennen”pleit ons niet vrij van excuses maken. Zeker niet, als wij ons realiseren dat de welvaart waarin wij nu leven, mede te danken hebben aan ons koloniaal verleden. De gekoloniseerde bevolkingen hebben namelijk absoluut de vis duur betaald.
    Desalniettemin een fijn 2023.

    • E. de Bruin

      Student

      Het is een mythe dat onze huidige welvaart ook maar iets te maken heeft met het koloniale verleden. De huidige welvaart is te danken aan de generatie hard werkende Nederlanders die ons land na de tweede wereldoorlog hebben opgebouwd.

  • A.T.K. Mustafayeva

    psychiater, GRONINGEN

    Mw E. van Fenema is consequent. Weer 'milticulturele drama', weer mensen met migratieachtegrond. Hoelang ik als arts die vanwege haar inzet, hard werken door directe collegae gerespecteerd wordt, in MC moet lezen dar ik vanwege mijn achtergrond voo...r een ' drama'' verantwoordelijk ben / Kan ze explicieter zijn en uitleggen wat soort van drama is het ?

  • E.J.W. Keuter

    neuroloog, Aruba

    Maar...als een kwart van de inwoners een migratieachtergrond heeft, dan kan je toch niet meer van aanpassen spreken? Tenzij van beide kanten. Zo moeilijk is het toch niet om je voor te stellen hoe deze specifieke mens behandeld wil worden en daar rek...ening mee te houden? Hier in de Cariben is dat heel gewoon. Onder Turkse en Marokkaanse mensen in Amsterdam ook.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.