Blogs & columns
Column

Complotdenkers

10 reacties

Eind vorig jaar, tussen de eerste en de tweede covidgolf in, werd ik op een boekpresentatie benaderd door een aardige jongeman van een mediakanaal dat ruimte biedt aan alternatieve inzichten in de wereld, onder andere wat betreft covid.

‘Er zijn eigenlijk toch geen ziektegevallen door covid?’, vroeg hij. Ik antwoordde dat we twee extra ic’s hadden moeten openen voor alle patiënten.

‘Maar die hebben allemaal griep, toch?’ Ik antwoordde dat ons lab alle patiënten negatief had getest voor influenza.

‘Maar met hydroxychloroquine en azitromycine kun je het simpel behandelen, nietwaar?’ Zie een eerdere column voor mijn antwoord over hoe je daar patiënten mee doodmaakt of er in elk geval geen pandemie mee oplost.

Zijn vragen waren nogal hak-op-de-takkerig (intramuraal gebruiken we het woord ‘associatief’) en mijn antwoorden leken er weinig toe te doen, maar het gesprek bleef gezellig en uiteindelijk kreeg ik zelfs een – vriendelijk afgeslagen – uitnodiging voor een online-interview. Tussen de complotdenkers op deze wereld zitten wellicht meer gewelddadige geesteszieken dan gemiddeld, maar de meesten zijn goedbedoelende burgers die de wereld willen verbeteren. Velen zouden al flink geholpen zijn met een therapeutische dosering methylfenidaat.

Kunnen complotdenkers hun energie niet in echte samenzweringen steken?

Alle complotten hebben het doel gemeen – een kleine groep mensen zoekt financiële en/of bestuurlijke (liefst beide) controle over een grotere groep mensen – maar daarbinnen zijn drie groepen te onderscheiden. Ten eerste heb je de complotten waar een walm van krankzinnigheid omheen hangt, in het geval van covid bijvoorbeeld alles met ‘Bill Gates’, ‘George Soros’ of hydroxychloroquine. Deze waanideeën verschuiven met de tijdgeest. Zo hebben de microchips in de vaccins plaatsgemaakt voor de DNA-implantatie met mRNA-vaccins. Het DNA dat daarmee wordt ingebouwd, is namelijk gepatenteerd en daarmee wordt de gevaccineerde eigendom van Pfizer of Moderna.

In de tweede plaats heb je de complotten die wellicht onwaarschijnlijk zijn, maar waar tenminste ruimte is voor twijfel. Een duidelijk voorbeeld is de theorie dat SARS-CoV-2 uit een Chinees lab zou zijn ontsnapt: het is mogelijk, maar er is geen enkel bewijs voor (of tegen, met dank aan de Chinese overheid). Zodra een theorie met onweerspreekbare stelligheid wordt geponeerd, zit er iets niet goed meer in het hoofd van de complotdenker.

En dan zijn er de échte complotten: daar is meestal weinig geheim aan. Geliefde instrumenten ervoor zijn fiscale regel­geving, manipulaties van kieswetten of ongegeneerde stembus­fraude. Ook met covid zijn overheden samenzweerderig in de weer geweest, volledig in de openbaarheid. Zo voerde de Chinese een totalitaire controle-app in en vond de Texaanse covid een geweldig excuus om abortus onmogelijk te maken. Deze complotten worden vooral ontkend door mensen die van de situatie profiteren of in dienst zijn van het samenzwerende regime.

Kortom: het is mooi dat we complotdenkers hebben, maar mooier zou zijn als ze hun energie zouden steken in de echte samen­zweringen op onze wereld. 

Meer van Miquel Ekkelenkamp
covid-19
  • Miquel Ekkelenkamp

    Miquel Ekkelenkamp werkt als arts-microbioloog in het UMC Utrecht. Onder de naam Miquel Bulnes schreef hij al verscheidene romans. Ekkelenkamp was al eerder (2011-2012) columnist voor Medisch Contact.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Jona Walk

    internist in opleiding, Nijmegen

    We zijn opgeleid om wetenschappelijke literatuur kritisch te beoordelen, maar hoeveel artsen spraken al over het ‘95% effectieve covidvaccin’ toen ze alleen nog maar een persbericht van een farmaceutisch bedrijf hadden gelezen? En hoeveel van hen heb...ben nu door dat twee belangrijke fase-3-vaccinstudies niet adequaat geblindeerd waren terwijl ze gebruikmaakten van een subjectieve uitkomstmaat? Het gebrek aan een kritische houding heeft consequenties. In diezelfde fase-3-vaccinstudies werden data van proefpersonen met covid-19-antistoffen op baseline weggelaten uit de analyses, terwijl in een tijd van ernstige vaccintekort we juist moeten weten wat het oplevert om mensen na doorgemaakte covidinfectie te vaccineren. Hadden we meer levens kunnen redden als sceptische medici erop hadden aangedrongen dat farmaceuten die gegevens moesten delen?
    Nu dreigt de geschiedenis zich te herhalen. Vertegenwoordigers van de industrie spreken volop over boosters en vaccins tegen nieuwe varianten. De werkzaamheid daarvan in de praktijk is onzeker, maar toch wordt nu al gesuggereerd dat ze kunnen worden ingevoerd op basis van immunogeniciteitonderzoek alleen, zonder trials die klinische effectiviteit meten. Ik begrijp dat dit voor de farmaceuten een geweldige deal zou zijn, maar waarom hoor ik niet meer sceptische artsen? Grootschalig vaccineren is een dure onderneming en er zijn altijd bijwerkingen; we mogen best eisen dat bedrijven die tientallen miljarden winst gaan maken gedegen onderzoek doen.
    Ludieke verhalen over 5G-chips en de miljardairs die ze in de bovenarmen van onwetende burgers willen krijgen, moeten ons niet laten vergeten: ‘Big Farma’ bestaat echt, hun macht is groot en wij hebben als artsen een verantwoordelijkheid om sceptisch te blijven en de gezondheid van onze patiënten voorop te stellen.

  • Frans Aarts

    psychiater, Den Haag

    "Zodra een theorie met onweerspreekbare stelligheid wordt geponeerd, zit er iets niet goed meer in het hoofd van de complotdenker"

    Ik heb uw column gemist toen eerder tijdens deze crisis wetenschappers van Twitter en LinkedIn werden gegooid omdat ...ze er op wezen dat het erg toevallig is dat zo'n beetje het grootste lab ter wereld dat onderzoek doet naar coronavirussen op een steenworp afstand ligt van de beroemde wet market.
    "Fake news!", riepen de media. "Thoroughly debunked!", zeiden de factcheckers. "Ik heb het ze zelf gevraagd en het is gewoon echt niet waar hoor", zei Marion Koopmans. "The science is settled", aldus Fauci. Inmiddels zijn ze er allemaal op terug gekomen, en ligt Fauci in eigen land onder vuur omdat hij misschien wel een klein beetje verzwegen had dat er eventueel toch wel onderzoeksgelden vanuit de VS terecht zouden kunnen zijn gekomen bij datzelfde corona-onderzoek in Wuhan.

    Voor Dhr Ekkelenkamp is het echter allemaal nog steeds een complot omdat er geen bewijs voor is. Hoe zit het eigenlijk met het bewijs dat het virus op natuurlijke wijze ontstaan is? Het is natuurlijk theoretisch mogelijk, maar zonder bewijs is het volgens uw definitie toch ook een complot?
    Ik bied me bij deze geheel vrijblijvend aan om met u de verschillende medicamenteuze opties te bespreken om te proberen deze gevaarlijke gedachten weer onder controle te krijgen.

  • Begemann

    Arts NP, leimuiden

    Ik raad een ieder aan het net uitgekomen boek gebaseerd: op wetenschappelijk onderzoek over 'complot denkers'.
    De titel:
    The Truth is out There.
    Geschreven door:
    Jaron Harambam,Marijke Kuiper, Roel Vaessen.

  • Tim Smits

    Dermatoloog, Venray

    Jammer dat het altijd over ‘complotdenkers’ gaat of ‘wappies’ zoals onze overheid graag polariserend gebruikt.
    Wees blij dat mensen uberhaupt nog denken, dat doen heel veel mensen niet meer. Zij vertrouwen blind op een overheid en Big Farma die volg...ens hen het beste met ons voor heeft, terwijl de geschiedenis toch duidelijk heeft uitgewezen dat dit zeker niet altijd het geval is.
    Mag ik u eraan herinneren dat zo goed als alle ‘complotten’ die aan het begin van de crisis werden geponeerd uitgekomen zijn?
    Ik heb het liever over bezorgde mensen dan hun neer te letten als psychiatrische patienten.

  • Gert Joan Bouma

    neurochirurg

    De veronderstelling dat het virus onbedoeld ontsnapt is uit het lab in Wuhan (waar werd gewerkt aan gain-of-function experimenten met coronavirussen) is niet zo ver gezocht en heeft niets te maken met complot-denken of samenzweringstheorieën. Het is... jammer dat virologen deze mogelijkheid direct zo krampachtig van de hand hebben gewezen en niet kritisch naar hun eigen wereld hebben willen kijken. Lees bijvoorbeeld deze genuanceerde en diepgaande beschouwing over het onderwerp:
    https://thebulletin.org/2021/05/the-origin-of-covid-did-people-or-nature-open-pandoras-box-at-wuhan/#.YO1uBV3dloo.mailto

  • Karen Stal

    huisarts in opleiding, Amsterdam

    Dhr. Ekkelenkamp wijdt een complete column aan zijn frustratie over covid-complotdenkers, maar een uitnodiging voor een online interview door deze anders denkenden wijst hij af. Dit leek mij nou een uitgelezen kans om deze mensen uit te leggen hoe he...t wel zit.
    Als hij als arts-microbioloog al niet met hen in gesprek wil, waar moeten ze dan betrouwbare informatie vandaan halen?

  • Enes

    algemeen betweter, Rotterdam

    Brace yourself, vergelijkingen met Aktion T4 Naziprogramma incoming!

    Ik heb ook een beetje de indruk dat er tussen de complotdenkers meer mensen zitten met verhoogd associatief denken, rigiditeit, persevereren, wanen maar ook gewoon mensen die nor...male grenzen in omgang niet respecteren, de taalnuances niet begrijpen, zoals ironie of sarcasme en puur wat minder begaafd zijn. Ik denk dat we hun invloed wel overschatten wegens hun grote social media footprint. Is er al een KNMG standpunt of NHG-standaard over hoe deze lui te benaderen?

  • Henk van der Pol

    psychiater, Heerenveen

    Hoewel het niet met zoveel woorden wordt gezegd, wordt in deze column eigenlijk met dédain neergekeken op allen die vraagtekens zetten bij het gangbare coronanarratief: complotdenkers, op zijn best goedaardige gekken, wat amfetamine voor die sneue ty...pes zou geen kwaad kunnen. Nee wij goed opgeleide medici en zelfverklaarde intellectuelen weten natuurlijk wel beter. Natuurlijk komt dat virus niet uit dat lab in Wuhan, natuurlijk werkt hydroxychloroquine niet.
    Het genoemde voorbeeld van de man met zijn mediakanaal suggereert dat critici vaak lichtelijk verwarde, naïeve types zijn. Grappig wel, maar natuurlijk niet serieus te nemen. Waarom trouwens niet ingegaan op dat vriendelijke verzoek van deze man voor een interview?
    Met deze benadering wordt tersluiks in mijn ogen ook de gezonde achterdocht verdacht gemaakt. En de serieuze criticus in de te ridiculiseren hoek gedrukt.
    Als zij van WC-eend WC-eend adviseren..., de verwevenheid van beleidsmakers, adviseurs, fabrikanten, programmamakers, het buiten beeld houden van kritische stemmen in de media, grondrechten die zomaar weinig waard blijken te zijn...: redenen te over om een zeer waakzaam oog en oor te houden. En daarvoor hoef je helemaal niet in een complot te geloven.

  • Thomas Müller

    Uroloog, Drachten

    Deze pyramide gedeeld van Stephen Fry om een onderscheid van samenzweringen grafisch weer te geven vond ik erg geslaagd.

    https://mobile.twitter.com/stephenfry/status/1350588538358697985?lang=de

  • Menno Oosterhoff

    Psychiater, THESINGE

    Leuke blog. Maar ik betwijfel ten zeerste of er tussen de complotdenkers meer geweldadige geesteszieke mensen zitten. Ik reageer erop omdat geesteszieken (overigens een bijna niet meer gebruikte term. We spreken nu meestal van mensen met een psychisc...he aandoening)l te gemakkelijk geassocieerd worden met geweld. Het komt voor maar het is uitzonderlijk. Zie ook de blog Handen af van mij GGZ-collega's.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.