Blogs & columns
Marcel Canoy
Marcel Canoy
2 minuten leestijd
Blog

Teun Toebes en het (on)menselijke gezicht van de verpleeghuiszorg

3 reacties

Afgelopen maandag ging de documentaire Human Forever van Teun Toebes en Jonathan de Jong in première. De pas 24-jarige Toebes heeft het toch maar mooi geflikt. Jaren op de gesloten afdeling van een verpleeghuis wonen, daar dierbare vriendschappen sluiten en tussendoor de hele wereld overreizen om een documentaire te maken die indrukwekkend is.

Het is ontroerend hoeveel liefde en aandacht Toebes heeft voor mensen met dementie. Het is indrukwekkend om te zien wat dat met hen doet. Het is ook heel mooi te constateren hoe landen die op ons lijken (Denemarken, België) laten zien hoe je ook kunt omgaan met deze doelgroep. En hoe anders dat is dan wij gewend zijn te doen. Het was eveneens hoopvol dat ook in Nederland het kwartje lijkt te vallen. Lijkt. Zo laten Grootenhout en Amstelring zien dat ook in ons land het geven van aandacht en vrijheid weldadig uitpakt voor de bewoners. En er zijn er meer. Maar nog niet genoeg.  

We hebben de gehele langdurige zorg volledig geïnstitutionaliseerd. We zijn daarin verder gegaan dan enig land in de wereld. Dat wisten we eigenlijk al, maar de docu toont dat nog eens pijnlijk duidelijk aan. In toenemende mate wordt duidelijk dat dit niet de juiste keuze was en is.  

Door de knellende arbeidsmarkt keert de wal het schip en zijn talloze bestuurders inmiddels aan het kijken of een traditioneel verpleeghuis nog wel zo’n slim idee is. Is het kwartje daarmee echt gevallen? Misschien toch niet helemaal. ‘Het is een eerlijke en harde boodschap,’ zegt Anneke Westerlaken, voorzitter van ActiZ in Zorgvisie ‘zonder dat het een aanval is op de ouderenzorg.’ 

Je moet echt wel een bijzonder roze bril op hebben om de documentaire niet te zien als een aanval op onze ouderenzorg. Het is een frontale aanval en een die ook hard onderbouwd wordt door feiten en ‘zacht’ onderbouwd door beelden. Teun Toebes vindt het niet minder dan een schandaal dat er zoiets is als een gesloten afdeling. Zijn documentaire toont feilloos aan waarom. Het was een eyeopener om te zien dat we hier te maken hebben met omgekeerde causaliteit. We constateren dat mensen met dementie gedrag vertonen dat storend is voor henzelf, de omgeving of allebei. Daarom stoppen we ze op een gesloten afdeling. Logisch toch? 

Niet dus. Toebes laat zien waarom mensen dat gedrag vertonen. Geef ze liefde en aandacht en het gedrag verdwijnt als sneeuw voor de zon. Sluit ze niet op, maar gun ze hun vrijheid. Ook als ze niet van die vrijheid gebruik maken (niemand dwingt ze om naar buiten te gaan) dan ervaren ze dat toch als vrijheid en verbetert het gedrag. Behandel ze als mens en niet als zieke planten die je nog wat water geeft totdat ze vanzelf opdrogen. 

De documentaire zou een nog groter succes zijn als het zou leiden tot werkelijke verandering. Systeempartijen als Actiz, zorgverzekeraars of VWS blijven dan niet in bewondering hangen en doen gewoon wat ze gisteren ook deden, namelijk bezig zijn met zichzelf, het aanbod en het systeem, in plaats van met de mens. Het roer moet radicaal om. Liever gisteren dan vandaag.

Meer van Marcel Canoy
  • Marcel Canoy

    Marcel Canoy is hoogleraar gezondheidseconomie en dementie aan de VU in Amsterdam, adviseur van de Autoriteit Consument en Markt, lid van de Kwaliteitsraad van het Zorginstituut.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • G.K. Mitrasing

    Huisarts, Vogelvrij, Saint Lucia

    "We hebben de gehele langdurige zorg volledig geïnstitutionaliseerd."
    Wat definieer je als "langdurige zorg"? De meeste langdurige zorg vindt gewoon plaats in de eerste lijn.... mensen staan helemaal niet te wachten om in een verpleeg- of verzorging...shuis te gaan tenzij...

  • R. Kersseboom

    Arts VG, Essen

    Nu heb ik de documentaire niet gezien, dus kan hier niet volledig over meepraten. Het valt me in de introductie echter op dat België wordt genoemd.
    Als er 1 land is waar je niet in aanmerking wil komen voor langdurige zorg, dan is het wel België. D...at is nogal een boute uitspraak geef ik toe, maar dat heeft de volgende achtergrond. In de ouderenzorg zijn een heel aantal ‘woonzorgcentra’ in handen van private bedrijven waar winst belangrijker is dan zorg. Dat heeft zelfs tot verplichte sluiting geleid. Er zijn enorme tekorten in zorgkundigen zodat mensen heel laat uit bed worden gehaald. Tenslotte zijn de kosten zo hoog dat kinderen moeten meebetalen om hun ouders zorg te geven in een woonzorgcentrum. In de gehandicaptenzorg kan het 10-20 jaar duren voordat je geld krijgt vh persoonlijk zorgbudget waar je recht op hebt met schrijnende situaties ten gevolg.
    Het gras is helaas vaak niet perse groener bij de buren. Desondanks is er altijd ruimte voor verbetering. Verschillende organisaties zijn ook in Nederland al langere tijd bezig met orthopedagische methodieken met minder dwang om de kwaliteit van leven te verbeteren. Om daarmee de hele WLZ te willen veranderen, lijkt me nogal overdreven en niet bepaald doelmatig.

  • D. Veltman

    Specialist ouderengeneeskunde

    "Geef ze liefde en aandacht en het gedrag verdwijnt als sneeuw voor de zon". Zouden we zoiets ook schrijven over gedragsproblemen bij andere ingrijpende hersenziekten? Bij hersentumoren, MS, ernstige depressies?

    Natuurlijk zijn liefde en aandacht... heel belangrijk, voor iedereen. In sommige gevallen ligt daar heus (deel van) de oplossing zijn bij mensen met dementie die probleemgedrag vertonen. Ik zou graag willen dat we nog veeel meer tijd zouden hebben voor het geven van aandacht en liefde in de verpleeghuiszorg.

    Maar laten we tegelijkertijd recht doen aan de impact die de dementie kan hebben op het brein, aan de ernst en verscheidenheid van de gedragsproblematiek die we tegenkomen in verpleeghuizen en aan de multidisciplinaire expertise die nodig kan zijn om deze mensen te helpen. Mensen met dementie verdienen meer dan alleen aandacht en liefde!

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.