Nog steeds gelden de wetten van de ‘fatman’

‘Rule number four: the patient is the one with the disease.’ Ik haal dit citaat nog steeds graag aan als ik met de coassistenten de week beschouw en wil aangeven dat het rot is dat je niet elke patiënt kunt genezen en hoe dát een plek te geven. Maar ik stuit steeds vaker op wazige blikken. ‘Rule number four?’ Het boek House of God wordt niet meer standaard als voorbereidend boek op de coschappen gelezen, terwijl deze satire die zich dit jaar exact vijftig jaar geleden afspeelde nog steeds actueel is en fijne inzichten, ‘levenslessen’ en een gevoel van herkenning geeft aan jonge dokters (in spe).

Er komen (ziekenhuis)eigenaardigheden in het boek voor die je nog regelmatig op de werkvloer kunt treffen. Zoals het ‘buff & turf’-principe, over hoe het gevecht te winnen om de patiënt niet op jouw zaal te hebben. Zoals het verdienmodel, waarbij meer (diagnostiek) doen, meer geld oplevert (zoals in deze satire de ‘complete bowel run’ die voor allerhande klachten waaronder hoofdpijn wordt ingezet). De gomers (get out of my emergency room): demente patiënten die ingestuurd blijven worden, niet echt geholpen kunnen worden maar wel tijdenlang bedden bezet houden.

En niet te vergeten: de dertien wetten van de fatman, de briljante arts-assistent die de co’s bij de hand neemt en wegwijs maakt in het ‘beste’ ziekenhuis, the House of God. Wetten zoals ‘III: at a cardiac arrest, the first procedure is to take your own pulse’. Of ‘X. If you don’t take a temperature, you can’t find a fever.’

Als je de originele versie in het Engels leest, dan zul je in dit woke tijdperk meer dan eens je wenkbrauwen optrekken over het taalgebruik. En ook de werktijden (36 uur aaneengesloten), het bizarre gebrek aan mogelijkheden voor overleg met ‘de staf’ en de druk van verantwoordelijkheid die de interns voelen totdat het ze letterlijk opbreekt, is niet meer van deze tijd.

Maar erkenning van de spanning die een jonge dokter voelt als die de verantwoordelijkheid gaat voelen voor patiënten, de theorie in de praktijk moet brengen, voor het eerst echt met patiënten en andere dokters gaan werken en de herkenning van de eigenaardigheden van de ziekenhuiswereld is zowel geruststellend als vermakelijk.

De onderliggende boodschap van dit boek: ‘how can we care for patients if nobody cares for us?’ is zeker nog steeds van deze tijd en van grote waarde: zorg goed voor jezelf en je collega’s: je patiënten zullen er beter van worden. En natuurlijk een andere heel belangrijke boodschap: ‘rule number 13: the delivery of medical care is to do as much nothing as possible’: voorkom goedbedoelde iatrogene schade die voortkomt uit de ‘doe-modus’.