Laat het nietpluisgevoel niet barsten

Jaren geleden had ik vlak voor mijn vakantie een leergesprek met mijn toenmalige aios Hilbert. Hilbert was een beer van een vent, die zich de pis niet lauw liet maken. Hij zag eruit of hij in de sportschool woonde. Voor de assistentes was hij een soort ME als er agressieve patiënten aan de balie stonden. Hilbert kwam dan rustig aanlopen, torende boven de amokmaker uit en zei indringend: ‘Wat is hier aan de hand?’ Niets, bleek dan al gauw.

Maar goed, daar ging het gesprek niet over. We vatten het ‘nietpluisgevoel’ bij de horens. Ik vertelde dat ik recentelijk een patiënt instuurde, omdat ik het niet vertrouwde. Op de SEH werd niets gevonden en de patiënt werd vrolijk huiswaarts gestuurd. Toen ik daar lucht van kreeg en de patiënt weer had gezien, stuurde ik hem weer in. Wederom werd er niks ernstigs gevonden en een paar dagen later was het over. Mijn nietpluisgevoel werd dus niet bevestigd.

Hilbert hoorde het met een glimlach aan: ‘Daar heb je Bergman weer met zijn drammerige gutfeeling, zullen ze wel gedacht hebben.’ ‘Win a few, lose a few, maar onthoud goed: niet pluis is niet pluis tot het tegendeel is bewezen. En je zult nog aan me denken als je in een vergelijkbare situatie komt, irritante wijsneus.’ Bij een uitstekende aios neemt de bandbreedte van wat je over en weer kunt zeggen aanzienlijk toe. Tot op de dag van vandaag scheppen wij er veel genoegen in om elkaar via mail en briefkaarten (jawel) te beledigen.

Toen ik terugkwam van mijn vakantie vertelde Hilbert dat zich een situatie had voorgedaan waarbij hij sterk aan ons laatste leergesprek had gedacht. Hij had een man ingestuurd onder verdenking van een lekkend aneurysma, hoewel het beeld niet helemaal typisch was. Toen hij om halfvijf de patiënt belde hoe het was afgelopen, bleek die thuis te zijn: het kwam gelukkig van de maag en daar had hij medicijnen voor gekregen. Wat nu? Terugsturen met het risico voor lul te staan of niet insturen met het risico de volgende dag in de post te lezen dat de patiënt was overleden aan een gebarsten aneurysma… Dan maar voor joker staan.

De patiënt is met spoed geopereerd en heeft het gered. Natuurlijk klopt het nekharengevoel van huisartsen lang niet altijd, maar die conclusie is vooral achteraf makkelijk te trekken. Het leven ziet er in de achteruitkijkspiegel logisch en overzichtelijk uit, maar moet helaas door de voorruit worden geleefd. Huisartsen nemen zo’n dertig keer per dag of meer beslissingen over hun patiënten en scherpen zo hun klinische blik.

Wat ik mijn collega-specialisten mee wil geven is dit: als je als achterwacht wordt gebeld door een jonge arts-assistent die tot een totaal andere conclusie komt dan de verwijzend huisarts, dan is dat een moment om je achter de oren te krabben en toch zelf te gaan kijken, zodat we de patiënt, zoals in dit geval, niet laten barsten.