Jouw laatste, mijn eerste

Je had een slopende ziekte. Letterlijk iedere ademhaling was een lijdensweg. Ik kende je al een tijdje en kwam met enige regelmaat over de vloer. In het begin om elkaar te leren kennen. Om te peilen of alle hulp thuis afdoende was. Later ook om de behandeling van de tweede lijn over te nemen. Of beter gezegd. Je stopte de tweede lijn en ik kwam meer in beeld. Niemand kon je meer genezen. Elke behandeling was ingesteld op comfort.

Jij was een voorbeeld van ‘leer er maar mee leven’. Dat deed je. Onze visites startten we in de woonkamer. Tegenover elkaar op de bank. Je was een ijdele dame en zag er goed uit. Heel in het begin liep je ook nog zelfstandig naar de deurbel om de voordeur te openen. Dat duurde niet lang. Dat kostte te veel energie en ademarbeid.

Gedurende de tijd volgden er transities in huis. Zelfde gebouw, zelfde woning. Echter van woonkamer naar slaapkamer. Om vervolgens van je woonkamer ook je slaapkamer te maken. Daar zaten we weer tegenover elkaar. Dit keer jij in bed en ik op de bank. De eerste keer dat ik over je levenseinde begon lachte je het nog weg. Toepasselijk gebruikte je de woorden ‘dat is nog een ver-van-mijn-bedshow’.

Langzaam groeiden we ernaartoe. Nooit eerder voerde ik zulke intensieve gesprekken over palliatieve sedatie en euthanasie. Nooit eerder kwam het zo dichtbij. Je was samen met je familie goed voorbereid. Je had je ingelezen. En ineens was daar de vraag om een euthanasieverklaring op te stellen voor het geval dat. We zouden het daarna niet meer erover hebben, totdat jij anders zou aangeven.

Je kwakkelde steeds meer. Zag af en toe ook een collega (van de huisartsenpost), omdat de geplande visites niet meer afdoende bleken te zijn. Je kreeg een afstandsbediening voor de deurbel. Uit bed komen was er haast niet meer bij. Te vermoeiend. Te adem ontnemend. Je vena jugularis sprak bijna harder dan je eigen stem. Een echte maaltijd kon je niet meer nuttigen. Hoogstens een bakje yoghurt met wat fruit. Waar je eerder zo genoot van de bezoekjes viel je er steeds vaker bij in slaap. Langzaam doofde zichtbaar de levensvreugde. Langzaam vond je het genoeg geweest.

Niet geheel onverwacht, maar ook niet geheel voor de hand liggend vroeg je me ineens: ‘Zou jij het kunnen doen?’, doelend op jouw euthanasie. Je wist dat ik het nog niet eerder had gedaan. Je wist ook van mijn twijfel. Niet aan jouw lijden. Niet aan de criteria. Maar aan mezelf. Zou ik het persoonlijk wel kunnen doen? Voor ik het wist, hoorde ik mezelf zeggen: ‘Ja, ik kan het.’ We groeiden er samen naartoe. Na lange gesprekken met je familie waarin alles werd gezegd en besproken, vroeg je me om het proces in gang te zetten. De SCEN-arts kwam en gaf groen licht. We bespraken hoe de euthanasie eruit zou zien. Wat jij en je familie zouden kunnen verwachten. En of je bij je standpunt bleef. Een twijfelaar ben je nooit geweest in onze gesprekken. Ook nu niet. ‘Moet ik het nu alweer zeggen? Ja, ik ben er klaar voor en klaar mee.’

Op de dag zelf belde ik aan. Wetende dat jij wist dat ik de dood kwam brengen. Wat zou er door je hoofd gaan? Ik had lood in mijn schoenen. Met een tasje volgens protocol van de apotheek kwam ik samen met een collega binnen. De stoelen naast je bed stonden zoals gevraagd al voor ons klaar. Ik gaf je een hand. Je keek me vlijmscherp aan en vroeg: ‘Hoe gaat het met jou?’ Shit. Die had ik niet zien aankomen. Ik slikte en knikte. We namen plaats en ik vroeg je nogmaals of je het echt wilde: ‘Ja.’

En zo geschiedde. Jouw laatste adem, werd mijn eerste euthanasie. Wat heb jij een indruk op mij gemaakt. Je levenskracht die je continu uitstraalde tijdens onze gesprekken. Je eindeloze volharding om te leven. En vervolgens door op je sterfbed aan mij te vragen hoe het met mij ging. Maar het ging hier niet om mij. Het ging hier om jou. Ik hoop dat je nu weer lucht hebt gekregen. Rust zacht en sterkte voor je familie. Tot slot: Bedankt.