Blogs & columns
Blog

Humor geneest

Plaats een reactie

In mijn arts-assistententijd gebeurde er iets wat mij altijd is bijgebleven. Een jongen van een jaar of twaalf met leukemie moest voor zijn behandeling herhaaldelijk lumbaalpuncties ondergaan onder narcose. Steeds schreef hij van tevoren een grappig raadsel op zijn buik. Wij konden dan het antwoord eronder schrijven, zodat hij ons later van feedback kon voorzien. ‘Wat kan je eten maar maakt alles kapot?’ ‘Een sloopwafel.’

Wat deze jongen losmaakte in het behandelteam, met zijn onbegrensde optimisme en gevoel voor humor, was onbeschrijfelijk.

Wat is dat, dat verlangen naar iets ontwapenends in gespannen situaties? Critici zouden het ‘de ellende weglachen’ kunnen noemen, maar dat is echt te kort door de bocht. Het opent juist deuren. Humor neemt drempels weg. Moeilijke onderwerpen, zoals de dood, die onbespreekbaar kunnen zijn als ze serieus worden overgebracht, kunnen met het gebruik van humor toch aangekaart worden. Freud schreef in zijn boek Jokes and their relation to the unconscious in 1905: ‘De lach is een weerspiegeling van het onderbewuste.’

Ook in de schitterende documentaire Dying for life, waarin een ongeneeslijk zieke huisarts gevolgd wordt terwijl ze het levenseinde begeleidt van verschillende patiënten, zien we hoe belangrijk de rol van humor is. De filmploeg is erbij als de familie en huisarts klaarstaan om een patiënt in slaap te brengen voor palliatieve sedatie. De sfeer is verdrietig en gespannen, niemand zegt wat, tot de man zelf de spanning breekt: ‘In de grond ben ik een goede man, maar krijg me er maar eens in!’ Iedereen lacht en de tranen komen los.

Humor is onmisbaar in dit soort situaties. En het hoeft niet altijd een zaak van leven of dood te zijn. Een wat stug lopend consult breekt helemaal open als ik met veel handgebaren probeer uit te leggen aan mijn 9-jarige patiënt wat ik toch steeds met die fax bedoel. Of neem de cliniclowns. Ik had daar als kinderarts altijd een ambivalent gevoel bij, maar ik moet mijn mening bijstellen. Laatst lag mijn eigen zoontje op de kinderafdeling met een onderarmbreuk. Eerst met enige aarzeling, maar al snel vol overgave zat ik – tot grote vreugde van mijn zoon – mijn eigen arm in te ‘gipsen’ met toiletpapier. Om er vervolgens nog een kleine ‘walk of shame’ mee te maken over mijn eigen afdeling.

We moeten niet bang zijn om te lachen in ons vak. En het allermooiste is het als de patiënt het voortouw neemt. De jongen met leukemie nam iedereen op de schouders, de verpleging, de dokters en zijn familie. Met zijn humor en relativering konden we er allemaal weer even tegen.

Meer blogs
  • Marc Jansen

    Marc Jansen is kinderarts immunoloog-reumatoloog in het UMC Utrecht.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.