Dood in de ogen

Er zijn van die weken dat je de dood continu in de ogen kijkt. Klappertandend kwam hij binnen. Ruim 40 graden koorts, tachycard, hypotens. Blauwe lippen met een wittig ‘mondkapje’ eromheen. Geen duidelijke klachten, maar overduidelijk geen goede afloop zonder ingrijpen. Hij kijkt me paniekerig aan. Ik zie angst in de ogen. Angst voor wat komen gaat? Angst voor een mogelijk overlijden? Een familielid scandeert: ‘Help!’ Betrokkene zelf zegt niet meer te willen. Koorts ijlen?

Hoe anders was dit voor mijn patiënte met een gemetastaseerde ziekte. Ze wilde rust. Haar familie wilde dit ook voor haar. Geen pijn meer. Ze was geler dan geel. Zo verzwakt dat ze amper kon praten. Maar wel grimassend van de pijn. Te laat voor euthanasie. Op tijd voor een palliatieve sedatie. Natuurlijk was er verdriet, maar er was vooral ook vrede. Het was goed zo. Patiënte overleed enkele dagen later. Afscheid hadden ze al veel eerder van elkaar genomen. Ze hadden het samen besproken. De dood hoorde erbij.

De dood hoort inderdaad bij het leven, maar voor jou zou het nog veel te vroeg zijn. Ook al dacht je daar zelf anders over. Met een lege blik keek je me aan. De fysieke controles waren ABCD stabiel. Hoe anders was dit voor je mentale gesteldheid. Je was suïcidaal. Er viel geen land met je te bezeilen. Wat ik ook zei, niks kwam echt binnen en niks deed je van gedachten veranderen. Ik kon dan ook niet anders dan de crisisdienst inschakelen. Ik kan alleen maar hopen dat je me over niet al te lange tijd dankbaar bent dat ik heb laten ingrijpen. Dat was je moeder in ieder geval wel. Tot vandaag wist zij nergens van.

En ook u zat op het randje. Al weken niet helemaal de oude. Een groot verantwoordelijkheidsgevoel waardoor u niet eerder aan de bel trok. Eerst uw vrouw en kinderen, daarna u zelf. Ik bezocht u, omdat het niet langer meer ging, maar ook omdat ik zo’n beetje elke bloedwaarde diep in het rood terugkreeg. Een snufje van het ene medicijn zou goed zijn voor het ene orgaan, terwijl het andere orgaan er juist weer hinder van zou ondervinden. Ik vertelde u met mijn rug tegen de muur te staan. U wilde er toch nog graag voor gaan. Ook al wist u dat er een moment zou komen dat we niks meer zouden kunnen doen. Op hoop van zegen. De dood was onbespreekbaar.

Uiteindelijk is deze week geen uitzondering en kijken we iedere dag de dood in de ogen. We proberen het zo lang mogelijk uit te stellen. De weg ernaartoe zo comfortabel mogelijk te maken. Dat doen we al door de behandeling van de meest basale klachten op welke leeftijd dan ook. Als ik een patiënt naar de SEH verwijs, krijg ik standaard de vraag ‘volledig beleid’? Soms weet ik het. Soms ook niet. Soms bespreek ik het alsnog. En soms is er het moment ook niet naar. Maar ik ben vooral verbaasd over het feit dat familieleden vaak niet eens weten wat de patiënt zou willen.

Totdat ik nadenk over mijn eigen verbazing. Ik schrik. Ik weet zelf niet eens wat mijn man, vader, moeder, opa’s en oma’s zouden willen. Hoe kan ik dit dan van mijn patiënten en diens familieleden verwachten c.q. verlangen? Het is geen hip of luchtig onderwerp, maar uiteindelijk gaan we allemaal een keertje dood. Niet alles valt te voorspellen of voor te bereiden. Maar soms wordt het wel een beetje makkelijker als we van elkaar weten wat we zouden willen als we het wel voor het zeggen zouden hebben. Je moet ergens beginnen. Dus, pap en mam zullen we binnenkort een keertje praten? Ik neem wijn en chocolade mee om het luchtig te houden. Tja, ook ik word er een beetje ongemakkelijk van. Goed voorbeeld doet hopelijk goed volgen.