Meer van Vittorio Busato

Het begin van de film Beau is afraid is zeer beklemmend. De kijker is getuige van de geboorte van Beau Wasserman, gefilmd in een soort van waas vanuit de baarmoeder tot in de handen van zijn moeder Mona. Zij raakt in paniek omdat hij geen geluid maakt. Pas na een flinke pets op de billen begint Beau te huilen. De moeizame bevalling blijkt de voorbode van een complexe verhouding met een dominante, dwangmatig controlerende moeder én zeer succesvol onderneemster. Zijn leven zal psychisch niet over rozen gaan.

‘Briljante psychiater die zelf gek werd’, kopte de Volkskrant op 13 februari 2002. Het betrof het overlijdensbericht van psychiater Pieter Cornelis Kuiper, geboren in 1919, die in 1988 met Ver heen een bestseller over zijn eigen depressies schreef.

Het levensverhaal van de Deense kunstenaar Ovartaci (1894–1985) is moeilijk alledaags te noemen. ‘Een autodidactisch kunstenaar en dichter, een wereldreiziger, een intellectueel, een dromer, een psychiatrisch patiënt, een ingenieur, een yogi, een natuurliefhebber’, lezen bezoekers bij binnenkomst van de tentoonstelling Becoming Ovartaci.

Museum Perron Oost is het kleinste museum van Amsterdam, mogelijk van de wereld. Het monument bestaat uit een perron met kasseien en twee rijen parasolplatanen, een opzichtershuisje, een wagon en niet meer in gebruik zijnde spoorrails. Beeldend kunstenaar Joep van Lieshout tekende in 1993 voor het onderwerp als eerbetoon aan het industriële verleden van het Oostelijk Havengebied.

We waren niet gewoon om maar niet te zeggen dat we niet normaal waren.’ Zo introduceert Yuna, hoofdpersoon in de magistrale roman De nichtjes van de Argentijnse schrijfster Aurora Venturini (1922- 2015), haar familie van misbedeelden.

Wie naarstig op zoek is naar de beste versie van zichzelf, zou snel eens naar het Beautiful Distress House kunnen gaan. Daar is tot eind februari de prikkelende en relativerende tentoonstelling There is no better me te zien van de respectievelijk Duitse en Japanse, maar grotendeels in Nederland opgeleide kunstenaars Nina Glockner en Sachi Miyachi.

De expositie Youth van de Duitse kunstenaar Anne Imhof (1978) zou eigenlijk in het Garage Museum of Contemporary Art in Moskou het levenslicht zien. De voorbereidingen ervoor waren in volle gang, maar toen brak de oorlog in Oekraïne uit en werd het hele tentoonstellingsprogramma uitgesteld.

Een bezoek aan het architectonisch prachtige en tegelijk melancholisch stemmende Museum Dr. Guislain, een voormalig ‘krankzinnigengesticht’ in Gent, is een aanrader.

Fotograaf Geert Broertjes kreeg ruim drie jaar geleden last van steeds erger wordende buikpijn. De oorzaak bleek een tumor in zijn dikke darm, met uitzaaiingen naar lever, longen en lymfeklieren.

Gabriel García Márquez overleed in 2014 aan de gevolgen van dementie. Zijn oudste zoon, filmregisseur Rodrigo García, schreef met Er is nog tijd een prachtig, onopgesmukt en teder egodocument over zijn vader en zijn familie die met rouw en verlies wordt geconfronteerd.

‘De moderne samenleving is klaar voor een correctie op de genderverschillen wat betreft macht en privilege. Maar deze kan niet alleen door vrouwen tot stand worden gebracht. De genderrollen zijn zozeer met elkaar verweven dat mannen en vrouwen allebei tegelijkertijd zullen moeten veranderen.’ In Anders laat primatoloog Frans de Waal zien dat sociaal gevormde genderverschillen wel degelijk een biologische basis hebben.

‘Eén gebruikt condoom. Elf ongebruikte condooms. Een dildo. Vijf injectienaalden. Een set anaalkogels klein. Een set anaalkogels groot.’ De lange openingsscène van de film Feast werkt op een gegeven moment op de lachspieren.

Hoe ziet je leven eruit als je niet ‘normaal’ met anderen kunt praten of zelfs helemaal zwijgt? In 2007 schreef de destijds 13-jarige autistische Japanse jongen Naoki Higashida The Reason I Jump, dat voor filmmaker Jerry Rothwell het uitgangspunt werd voor zijn gelijknamige documentaire.

Tuğrul Çirakoğlu, eigenaar van het Amsterdamse schoonmaakbedrijf Frisse Kater, beschrijft in zijn columns voor Het Parool met veel compassie en waardigheid het verborgen psychologisch leed dat schuilgaat achter mensen die niet alleen leven in extreem vervuilde omstandigheden, maar die vaak ook eenzaam en verlaten tussen hun uitwerpselen zijn overleden – op natuurlijke wijze dan wel na een suïcide – en pas weer opgemerkt worden nadat bijvoorbeeld buren klagen over stank of doordat de lijkmaden door het plafond komen.

In 1631 etste Rembrandt zowel ‘Het pissende mannetje’ als ‘Het pissende vrouwtje’. Rembrandt hield ervan mensen en hun lichamen realistisch te schilderen. Geïnspireerd op zijn etswerk verbeelden dertien hedendaagse kunstenaars hun niet-geïdealiseerde kijk op het menselijk lichaam.

‘Het verzamelde werk van Peter van Straaten is een atlas van de menselijke psyche.’ De rake typering is van Willem van der Does, hoogleraar klinische psychologie aan de Universiteit Leiden en een van de acht gastconservatoren van de herdenkings­tentoonstelling Misschien valt er wat te lachen in het Allard Pierson over ‘deze chroniqueur van de Nederlandse zielenroerselen’.

Ze heeft sinds 2009 een eigen museum in het Portugese Cascais. Ze heeft grote overzichtstentoonstellingen gehad in onder meer Madrid, Sao Paulo en Parijs. Toch zal de Portugese kunstenares Paula Rego bij het grote publiek in Nederland niet heel bekend zijn.

‘Als we niet langer wensen dat het zomer is, kan de winter een schitterend seizoen zijn, waarin de wereld een schrale pracht aanneemt en zelfs de stoeptegels glinsteren.'

Pedro Slim (Beiroet, 1950) is zowel zelf fotograaf als verzamelaar van fotografie. Rode draad in zijn werk alsook in zijn collectie is het (naakte) menselijk lichaam.

Suze heeft met haar Estse man Luuk en hun dochtertje Juul haar leven op orde op Texel, het eiland waar ze ooit zelf door haar grootouders is grootgebracht.

Een verwarde man bewerkte in 1986 in het Stedelijk Museum het beroemde schilderij ‘Who’s Afraid of Red, Yellow and Blue’ van de Amerikaanse kunstenaar Barnett Newman.

Hoe maakbaar is het menselijk lichaam? Vijf internationaal gelauwerde kunstenaars hebben zich elk op eigen wijze laten inspireren door die vraag voor de expositie Bodywork in het Van Abemuseum.

Ulay en Marina Abramovic, iconen van de performancekunst, hadden lang het plan om over de hele Chinese Muur naar elkaar toe te lopen. De ontmoeting had de ultieme symbiose moeten worden van hun liefdes- en werkrelatie.

Hebben mensen met psychische problemen een hersenstoornis, of dan toch op zijn minst een afwijking? Zijn die mensen ziek? Zijn mensen niet veel te complex om echt begrepen te worden?

Vanwege borstkanker heeft Cathy niet lang meer te leven. Dokter Coulier wil haar borst afzetten, maar dat wil ze niet. Dat heeft haar moeder evenmin geholpen. Sterker, haar ziekte moet überhaupt niet bij haar familie bekend raken. Ze wil dat haar zus Vicky haar rol in het gezin als echtgenoot en moeder van haar twee kinderen overneemt.