De magie van genezing

De magie van genezing. Radicale ideeën uit de geschiedenis van de psychiatrie, Willem van der Does, Alfabet, 240 blz., 22,99 euro.

bestellen

‘Het is soms beter te focussen op de optelsom van kleine effecten dan op de grote, verlossende vooruitgang.’ Daar kunnen psychiatrie en klinische psychologie iets van leren, aldus Willem van der Does, hoogleraar en afdelingshoofd Klinische Psychologie aan de Universiteit Leiden. In zijn onderhoudende en met veel plezier en vaart geschreven De magie van genezing passeren veertien pioniers ‘met radicale en gewaagde ideeën’ uit de geschiedenis van de psychiatrie en klinische psychologie van de laatste 250 jaar de revue. Deze ‘vogels van divers pluimage’, waren niet uit op kleine, cumulatieve effecten maar streefden juist naar een revolutie of paradigmaverandering. Daar zitten beroemdheden tussen zoals psychoanalyticus Sigmund Freud en Cesare Lombroso, die uiterlijke kenmerken van delinquenten in kaart bracht. Maar ook namen die vermoedelijk minder tot het collectieve geheugen behoren zoals Egas Moniz (uitvinder van de lobotomie), Ugo Cerletti (grondlegger van de elektroshocktherapie) en Franco Basaglia (hij wilde psychiatrische inrichtingen niet hervormen maar helemaal sluiten, vergeleek ze zelfs herhaaldelijk met concentratiekampen).

Bijzonder lezenswaardig is het hoofdstuk over de veel sympathie opwekkende Hermann Rorschach. Zijn inktvlekkentest wordt soms nog ingezet bij personeelsselectie. Rorschach beschouwde zijn methode evenwel als niets meer dan ‘een open onderzoek naar hoe mensen verschillen in hun waarneming’. Als middelbare scholier tekende hij graag en overwoog hij de kunstacademie. ‘Zijn bijnaam op school, je verzint het niet’, schrijft Van der Does, ‘was Klex, hetgeen vlek betekent.’