Ilaria Tuti’s mooie roman Waar de wind de aarde raakt is een fictionele weergave van medische gebeurtenissen in het eerste anderhalve jaar van de Eerste Wereldoorlog, zoals bijvoorbeeld ook Pat Barker deed in haar Regeneratie, over de Britse getraumatiseerden. Net als bij Barker is een deel van de personages verzonnen en een ander deel historisch.
In Denkdwang reconstrueert neuroloog Pim van Gool het leven van de Oekraïens-Joodse arts en wetenschapsfilosoof Ludwik Fleck die met zijn denken grote invloed uitoefende op het baanbrekende werk The Structure of Scientific Revolutions van Thomas Kuhn zonder daarvoor van Kuhn de eer te krijgen.
In haar boek Theodoor behandelt ‘empowermentspecialist, bedrijfskundige en reisjournalist’ Jasmijn Derckx het leven van de familie Van Ravenswaaij aan de hand van vele honderden brieven die de leden ervan door de tijd heen hebben geschreven – gezegend zijn de historici die schrijven over de tijden van vóór de social media. Zij focust daarbij op het negende kind van stamvader Arie-Cornelis.
De Eerste Wereldoorlog was een artillerieoorlog, die leidde tot veel en vreselijke lichamelijke verwondingen, hoezeer shellshock en gifgas daarna ook het beeld van de strijd zijn gaan bepalen. Onder die lichamelijke verwondingen ook verwondingen aan het aangezicht, die naast persoonlijke ook een enorm sociaal-maatschappelijk effect hadden.
De Eerste Wereldoorlog was een artillerieoorlog, die leidde tot veel en vreselijke lichamelijke verwondingen, hoezeer shellshock en gifgas daarna ook het beeld van de strijd zijn gaan bepalen. Onder die lichamelijke verwondingen ook verwondingen aan het aangezicht, die naast persoonlijke ook een enorm sociaal-maatschappelijk effect hadden.
Willem van Toorn wendt in zijn boek Morgenrood de blik naar de Eerste Wereldoorlog. De hoofdpersoon van zijn verhaal gaat met zijn kersverse vriendin de stappen na van zijn overgrootvader, die op zoek ging naar zijn geliefde. Die was als Nederlandse verpleegster de gewonden in den vreemde gaan bijstaan. Andere hoofdpersonen zijn zijn opa en oma (twee oude – in beide betekenissen van het woord – socialisten) en zijn kunstminnende vader, die een soort geleerde, snobistisch-rechtse populist is.
Wij willen hier geen avonturiers behandelt het turbulente leven van Ernst August Kaerger en diens gezin. Kaerger was een typische arts van rond 1900; een dokter die medische progressiviteit koppelde aan politiek conservatisme.
Atomic Doctors vertelt het verhaal van de grootvader van de schrijver, James L. Nolan jr., die als arts werkte in het Manhattan-project te Los Alamos, waar de eerste atoombommen zijn gemaakt.
Het afgelopen jaar hebben de orthodoxe protestanten in ons land veel kritiek gekregen: het aantal coronabesmettingen onder hen is hoger dan gemiddeld en dat zou komen doordat ze maar bij elkaar blijven komen in hun kerken en zich van de antibesmettingsmaatregelen niets aantrekken.
Jan Peter Verhave heeft vele jaren gewerkt aan A Constant State of Emergency, een vuistdik boek over zijn collega-microbioloog Paul de Kruif (1890-1971), een Amerikaan met Nederlandse wortels.
Met Missievaders. Een familiegeschiedenis van katholieke wereldverbeteraars heeft Mar Oomen een persoonlijke, zeer leesbare familiekroniek geschreven. Zij is de dochter en kleindochter van twee van de meest vooraanstaande figuren uit het katholieke, medische ontwikkelingsstreven, respectievelijk Dries en Janus Oomen.
De lijfstraffen die koelies ondergingen op de plantages van Sumatra (in Nederlands-Indië) is een belangrijk onderwerp – ofschoon minder maagdelijk beschreven dan de arts Nizaar Makdoembaks doet voorkomen in zijn Foute dokters en de tabaksindustrie van Sumatra.
Oorlogsromans zijn er veel. Ook als we het alleen hebben over moderne romans: romans geschreven door mensen die ‘het niet zelf hebben meegemaakt’. Moderne romans over de Eerste Wereldoorlog zijn al een stuk zeldzamer, maar de keus is nog altijd ruim. Moderne romans echter die specifiek gaan over de medische kant van die oorlog zijn uiterst zeldzaam en alleen daarom al te koesteren.
Dit boek maakt zijn openingszin volkomen waar. Die stelt dat inzicht in de medische filosofie en medische geschiedenis onontbeerlijk is voor zorgprofessionals.
De manier waarop leprapatiënten in het verleden zijn behandeld zegt evenveel over de politiek-culturele omstandigheden, als over de stand van de medische wetenschap. Dat blijkt uit onderzoek naar de omgang met de ziekte in het voormalig Nederlands-Indië, dat medisch historici Leo van Bergen en Frank Huisman vorige week presenteerden tijdens een symposium in het Arnhemse Museum Bronbeek.
Toen in april van dit jaar het (niet zo beste) boek Hier om te Helpen. 150 jaar Nederlandse Rode Kruis uitkwam, was één van de meer cynische commentaren dat het beter ‘145 jaar Hier om te Helpen’ had kunnen heten.
Een vlot leesbaar – ofschoon soms in een wel erg ‘papa vertelt’-stijl geschreven – boek, dat echter door dat anekdotische karakter analytisch tekortschiet.
Emeritus-hoogleraar Neri Sybesma-Knol behandelt niet alleen Henri Dunants leven, maar ook diens (vermeende) nalatenschap: het humanitair oorlogsrecht en uiteraard het Rode Kruis.
Dokters van de Wereld, de Johannes Wier Stichting, Lampion, de Nederlandse Vereniging voor Medische Polemologie, Pharos en Wemos berichten over gezondheidszorg en mensenrechten.
De Eerste Wereldoorlog staat bekend onder vele namen en een van de vriendelijkste is ‘de literaire oorlog’.
In het boek Een dokter van formaat probeert J.K. van der Korst een genuanceerd beeld te schetsen van de Nederlandse arts en apotheker Gerard van Swieten, die het bracht tot lijfarts van de Oostenrijkse keizerin Maria Theresia.
