De vloeibare mens

Bloed, Zweet en Tranen. Een geschiedenis van de vloeibare mens, Ruben Verwaal, Thomas Rap, 256 blz., 24,99 euro.

bestellen

In een tiental hoofdstukken bespreekt Ruben Verwaal, curator medische collecties aan de Erasmus Universiteit, in Bloed, Zweet en Tranen de geschiedenis van diverse lichaamsvochten.

Naast de drie in de titel (waarvan tranen overigens ook vanwege de ontelbare verhalen die zij vertellen het enige vocht is waar in meervoudsvorm over wordt gesproken) ook bijvoorbeeld moedermelk, pus of menstruatievocht. Hoe komt het dat praten over die vochten – laat staan het laten zien van bijvoorbeeld een fikse pulk oorsmeer – algemeen als zeer onsmakelijk wordt gezien? Is dit altijd zo geweest of verschilt het per tijd en plaats? Antwoord (surprise!): op het eerste nee en het tweede ja. Is het terecht? Antwoord (wederom: surprise!): nee. Al die vochten hebben zeer nuttige eigenschappen, met name in het helen of voorkomen van ziekte. Zo werd de nachturine, in de tijd dat daarvoor nog geen gang naar het toilet kon worden gemaakt, in de ochtend opgedronken. Ochtenstond heeft goud in de mond, nietwaar?

Ondanks die wat voorspelbare conclusies is Bloed, Zweet en Tranen een uiterst vermakelijk en leerzaam boek. Nooit bijvoorbeeld zal ik nog op eenzelfde manier naar het ellipsvormige, ronddraaiende barbiersteken kijken, al denk ik niet dat de gemiddelde barbier weet heeft van de aderlatings­oorsprong ervan. En mocht u studenten hebben, raad hen dan vooral af om het schrijven van een essay over menstruatievocht aan een AI-programma over te laten. Eén klein puntje van kritiek: shellshock is niet wat we nu PTSS noemen.