Meer over kindermishandeling

Hoe vergaat het artsen op de werkvloer in tijden van covid-19? Vandaag de belevenissen van vertrouwensarts in opleiding Janneke Witte.

Door met alle betrokken partijen een frequent en diepgaand veiligheidsoverleg te voeren, kan het tij keren in gezinnen waar het mis dreigt te gaan.

Dit meisje heeft vanaf haar 13de geen kind meer kunnen zijn. De mensen die haar hadden moeten beschermen en veilig hadden moeten houden, hebben haar heel ernstig in de steek gelaten. En terugdenkend? Ik weet het niet, ik zie het niet, ik heb het niet gezien.

Driekwart van de kinderen die vanaf 1945 in de jeugdzorg verbleven kreeg daar ooit te maken met psychisch en/of fysiek geweld. Meestal ging het hierbij om psychisch of fysiek geweld door medebewoners en in mindere mate door volwassenen binnen de jeugdzorg.

Kindermishandeling kan leiden tot neurale veranderingen in het brein die op hun beurt de kans verhogen dat een depressie later in het leven ernstiger uitpakt en vaker terugkeert. Dat blijkt uit een studie door Nils Opel e.a., onlangs gepubliceerd in The Lancet Psychiatry.

Laatst drong opeens tot me door waarom we de bureaucratie zo moeilijk kunnen oplossen. Ik had een cursus over de nieuwe Meldcode kindermishandeling gevolgd. Het ademde mij te veel de sfeer van ‘baat het niet, dan schaadt het niet’.

Vermoedens van kindermishandeling en huiselijk geweld herkennen en bespreekbaar maken. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Speciaal voor artsen is er daarom in samenwerking met Augeo een gratis korte online module ontwikkeld. Het doel? Leren om vermoedens van geweld te signaleren en kans op geweld zoveel mogelijk proberen te voorkomen door de juiste stappen en afwegingen te doorlopen.

Ongeveer 5,5 procent van de Nederlandse bevolking van 18 jaar of ouder is in een periode van vijf jaar slachtoffer geweest van huiselijk geweld en ongeveer 3 procent van de kinderen zijn jaarlijks het slachtoffer van ten minste één vorm van kindermishandeling, in bijna alle gevallen door een biologische ouder. 

Al vele jaren adviseer ik artsen over kwetsbare gezinnen. Na het bespreken van de zorgen, bekijken we mogelijke verdere stappen. We maken een plan om de ongewenste situatie te stoppen en te voorkomen – en spreken af wanneer er zal worden gemeld. Het gaat om kwetsbare gezinnen die willen meewerken en waar de adviesvrager het vertrouwen van de betrokkenen heeft. Melden lijkt dan de veiligheid van het gezin niet te verbeteren, eerder te verslechteren.

De sinds 2011 verplichte screening op kindermishandeling aan de hand van een vragenlijst, werkt onvoldoende.

Een confronterende slogan, tijdens een lezing over kindermishandeling. Jaarlijks zijn er in Nederland naar schatting 120 duizend kinderen en baby’s slachtoffer van fysiek geweld, geestelijke mishandeling, verwaarlozing of seksueel misbruik. Er is dus een reële kans dat we als medici met deze problematiek te maken krijgen in onze carrière.

Het lijkt me een nachtmerrie. Iemand benadert je en vraagt of je nog weet dat ze jaren geleden als kind bij jou onder behandeling is geweest. En dat ze zich toen zo ontzettend in de steek gelaten voelde, omdat jij niet door had dat ze thuis werd mishandeld.

'U heeft de macht om alle daders en slachtoffers de behandeling te geven die ze nodig hebben.' Jongeren die zelf slachtoffer zijn van kindermishandeling doen in zeven vlogs een oproep aan minister Hugo de Jonge van VWS om kindermishandeling aan te pakken.

Het moet voor artsen makkelijker worden om te besluiten of ze een vermoeden van kindermishandeling of huiselijk geweld moeten melden bij Veilig Thuis. Daarom heeft de KNMG een ‘afwegingskader’ toegevoegd aan het stappenplan in de meldcode.

De maximumstraf op stelselmatige kindermishandeling gaat omhoog en gaat langer duren voordat kindermishandeling verjaart, kondigen ministers Hugo de Jonge (Volksgezondheid) en Sander Dekker (Rechtsbescherming) aan.

Hoeveel mensen mag je onderzoeken om één ziek iemand te vinden? Of, als het gaat om meldingen van kindermishandeling, hoeveel ouders en kinderen mag je aan een belastend onderzoek onderwerpen om één ‘treffer’ boven water te krijgen?

Kinderen worden vaker door de moeder dan door de vader mishandeld en meestal hebben die ouders, ondanks alles, de allerbeste intenties voor hun kind.

Het ziektebeeld münchhausen by proxy is lastig vast te stellen. En melding ervan heeft grote gevolgen voor kind en gezin, tot uithuisplaatsing toe. Voormalig kinderarts Pieter Sauer pleit dan ook voor onderzoek door een tweede deskundige arts bij een vermoeden van MbP.

Een moeder verwijt een kinderarts overhaast en zonder voldoende onderzoek naar de oorzaak van de fracturen en hersenbloedingen van haar vier weken oude baby, een melding bij Veilig Thuis te hebben gedaan.

Kinder-, jeugd- en vertrouwensartsen zijn bezorgd dat dokters terughoudender worden om vermoedens van kindermishandeling te melden door tuchtzaken en ouders die op televisie artsen verwijten onzorgvuldig te handelen bij verdenkingen op kindermishandeling. Minister Hugo de Jonge steunt de melders.

Voormalig olympisch turnarts van de Verenigde Staten Larry Nassar is door een rechtbank in Michigan opnieuw tot een langdurige gevangenisstraf veroordeeld, van 40 tot 125 jaar. Ook nu wegens seksueel misbruik van meisjes bij sportlessen.

Nu de uitvoering van de jeugdzorg een gemeentelijke taak is geworden, komen bewezen effectieve investeringen in preventieprogramma’s niet meer van de grond. Het ministerie van VWS zou z’n verantwoordelijkheid moeten nemen.

Een screenende vragenlijst combineren met een top-teeninspectie zorgt voor betere opsporing van kindermishandeling op de SEH. Dit concludeert kinderarts Rian Teeuw (AMC) in haar promotieonderzoek dat zij 17 januari verdedigt.

Minister De Jonge van VWS vindt het belangrijk dat artsen signalen van mensenhandel beter gaan herkennen én actie gaan ondernemen.

Artsen en andere zorgverleners krijgen langer de tijd om te bepalen bij welke vormen van kindermishandeling en huiselijk geweld melding bij advies- en meldpunt Veilig Thuis gewenst is. Het zogeheten afwegingskader dat hiervoor moet worden opgesteld, hoeft pas in 2019 klaar te zijn.