Sterfte aan eierstokkanker nam niet af door screening

De sterfte aan eierstokkanker bij postmenopauzale vrouwen uit de algemene bevolking nam niet af door screening. Dat blijkt (opnieuw) uit een langlopende, gerandomiseerde studie van Usha Menon en collega’s die onlangs in The Lancet verscheen.

Bij eerder gepubliceerde onderzoeksresultaten, met een mediane follow-up van ruim elf jaar, hielden de onderzoekers nog een slag om de arm. Daarom verlengden ze het onderzoek. Nu, na een mediane follow-up van ruim zestien jaar, kunnen de onderzoekers er niet meer omheen: screening van postmenopauzale vrouwen uit de algemene bevolking leidt niet tot minder sterfgevallen door eierstokkanker. Een grote teleurstelling, zo schrijven ze in de discussie. Al sinds de jaren tachtig onderzoeken ze of screening de sterfte aan eierstokkanker kan reduceren.

Aan de studie deden ruim 200 duizend vrouwen tussen de 50 en 74 jaar zonder belaste voor- of familiegeschiedenis mee. Ze waren gerandomiseerd (1:1:2) naar minstens een jaarlijkse screening via de tumormarker CA-125 en zo nodig – bij hoog risico – een transvaginale echo (TVE), of minstens een jaarlijks TVE, of geen screening. In 2011 stopte de screening en in 2020 de dataverzameling.

In de CA-125-groep werden verhoudingsgewijs meer vroege eierstokkankers gevonden en juist minder vergevorderde vergeleken met de groep zonder screening, maar dit verschil vertaalde zich bij de intention to screen-analyse niet naar een significante afname in sterfte. In totaal werd de diagnose bij 2055 vrouwen gesteld. Van hen stierven er 1206 door de ziekte. Dat kwam overeen met ongeveer 0,6 procent per onderzoeksarm.

De onderzoekers concluderen dat screening op eierstokkanker van vrouwen uit de algemene bevolking momenteel niet aan te bevelen is. Toch blijven ze hoopvol. Die hoop lijkt zich vooral te richten op de ontwikkeling van biomarkers voor vroege opsporing van eierstokkanker en nieuwe behandelopties.

DOI: 10.1016/ S0140-6736(21)00731-5