Meer over screening

Asielzoekers moeten binnen 24 uur na aankomst medisch gescreend worden, zodat de toegang tot medische zorg verzekerd is. Ook als zij zich nog niet hebben kunnen registreren in een aanmeldcentrum.

Het Erasmus MC coördineert een nieuwe studie naar longkankerscreening, als vervolg op een eerdere grote studie, de Nelson-studie. Gaat deze studie leiden naar invoering van de screening of kunnen we dat beter laten?

‘Voorkomen is beter dan genezen. En hoe eerder we ziekten kunnen opsporen, hoe beter.’ Zo luidde de inleiding van het bericht van minister Ernst Kuipers op LinkedIn, over het grootschalige, gesubsidieerde onderzoek naar thuistesten op hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en nierschade.1 Het doel is om op basis van dit onderzoek over vijf jaar een bevolkings­­onder­zoek voor alle 50- tot 75-jarigen in te stellen. Het is te hopen dat het risico op overdiagnostiek en medicalisering hierbij kritisch wordt onderzocht, zodat gezonde mensen straks niet een kleine minderheid vormen. In ieder geval is de stelling van de minister te kort door de bocht.

De speciale telefoonlijn voor mensen die twijfels hebben over coronavaccins gaat mensen ook informeren over andere medische vraagstukken. De naam van de Vaccinatie Twijfeltelefoon wordt donderdag veranderd in de Twijfeltelefoon. Het eerste thema waar de medische informatielijn zich op gaat richten is de vroege opsporing van darmkanker. Later deze maand gaat de lijn ook vragen van tieners en hun ouders of verzorgers over HPV-vaccinatie beantwoorden.

Het vroegtijdig meten van het eiwit lipoproteïne A – kortweg Lp(A) – in het bloed van patiënten, helpt bij het opsporen van een groep patiënten die ongemerkt een hoog risico lopen op hart- en vaatziekten.

Stuur alle vrouwen die een uitnodiging krijgen voor een uitstrijkje bij de huisarts gelijk een zelfafnameset. Keuzevrijheid tussen een uitstrijkje bij de huisarts of zelfafname kan de drempel voor deelname aan het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker verlagen.

Een mammografie, een röntgenfoto van de borst, kan bij borstkankerscreening niet altijd uitsluitsel geven bij vrouwen met dicht borstklierweefsel. Zij kunnen gebaat zijn bij een MRI-scan. Kunstmatige intelligentie kan helpen bij het analyseren van deze scans.

Het uitbreiden van de hielprik met de ‘derde tranche’ per 1 oktober 2021 loopt vertraging op. De vertraging wordt onder meer veroorzaakt door de coronacrisis en onderzoek dat nog niet is afgerond.

De sterfte aan eierstokkanker bij postmenopauzale vrouwen uit de algemene bevolking nam niet af door screening. Dat blijkt (opnieuw) uit een langlopende, gerandomiseerde studie van Usha Menon en collega’s die onlangs in The Lancet verscheen.

Sommige paren met een kinderwens worden gescreend op het risico op een kind met een aangeboren afwijking. Het valt te overwegen om preconceptionele dragerschapsscreening (PDS) aan te bieden aan alle paren die een beroep doen op geassisteerde voortplanting. Dan moeten wel eerst enkele ethische vragen worden beantwoord.

Tot 2024 worden vrouwen boven de 50 jaar niet tweejaarlijks, maar driejaarlijks gescreend op borstkanker. Vanaf 2024 kan de screeningsinterval weer naar twee jaar. Dat is de inschatting van VWS-staatssecretaris Paul Blokhuis.

FH is een frequent voorkomende genetische aandoening met een zeer hoog risico op hart- en vaatziekten. Vroege opsporing kan veel problemen voorkomen, maar met die wetenschap gebeurt nog weinig.

Een nieuw algoritme om het risico op borstkanker te voorspellen, kan bevolkingsonderzoek op den duur effectiever en efficiënter maken. Dat betogen Inge Lakeman e.a. (o.a. LUMC, Erasmus MC, NKI) in Genetics in Medicine. Zij evalueerden het rekenmodel onder ruim 6500 vrouwen.

Er zijn nog te veel belemmeringen om screening op longkanker op te nemen in het landelijk bevolkingsonderzoek. Dat schrijft staatssecretaris Paul Blokhuis van VWS in een brief aan de Tweede Kamer, waarin hij ook stelt op dit moment geen meerwaarde te zien in een nationaal actieplan kanker.

Zware (ex-)rokers met CT-scans screenen op longkanker vermindert de sterfte aan de ziekte met bijna een kwart. Dat blijkt uit de Nelson-studie, een RCT waaraan 13.195 Nederlandse en Belgische mannen deelnamen.

In een open brief in De Telegraaf hebben de directeur van de Stichting Stop Darmkanker Nederland, Marthen Bakker, en mdl-artsen Luc Colemont en Sjam Ganesh verantwoordelijk minister Bruno Bruins (Medische Zorg) opgeroepen de leeftijd voor het bevolkingsonderzoek naar darmkanker te verlagen.

Vrouwen met heel dicht borstklierweefsel krijgen minder vaak de diagnose borstkanker tussen screeningsrondes door als naast een mammogram ook een MRI wordt gemaakt. De gevonden tumoren zijn gemiddeld kleiner van omvang. Het is nog niet bekend wat de gevolgen voor overleving zijn. Dit blijkt uit de resultaten van een grote Nederlandse studie waarover M.F. Bakker e.a. in de New England Journal of Medicine schrijven.

Aritmogene rechterventrikelcardiomyopathie (ARVC), een aandoening die plotse hartdood kan veroorzaken, kent zijn oorsprong in geërfde mutaties die wereldwijd al eeuwenlang voorkomen. Dit bewezen Freyja van Lint e.a. in een studie die onlangs is gepubliceerd in Circulation: Genomic and Precision Medicine.

Na hormoonbehandeling hebben transgendervrouwen een hogere kans op borstkanker dan voor hun transitie. Zij zouden moeten deelnemen aan de normale borstkankerscreening.

De Gezondheidsraad steekt een stokje voor een onderzoek naar screening op prostaatkanker dat Erasmus MC wil doen. De onderzoeksopzet is volgens de Commissie Bevolkingsonderzoek wetenschappelijk niet deugdelijk en het nut van het proefbevolkingsonderzoek weegt niet op tegen de risico’s voor de deelnemers. 

Een orthopedisch chirurg van ziekenhuis Gelderse Vallei heeft mogelijk patiënten geïnfecteerd met hepatitis B. Hoewel de kans klein is dat hij het virus heeft doorgegeven, worden 55 patiënten opgeroepen voor een bloedonderzoek, zo meldt het ziekenhuis uit Ede.

Honderdduizenden Britse vrouwen zijn de afgelopen tien jaar een onderzoek voor borstkanker misgelopen doordat zij geen uitnodiging kregen. Het gaat om 450.000 vrouwen. Doordat zij de test niet ondergingen, zijn waarschijnlijk tussen de 135 en 270 vrouwen eerder overleden dan nodig, aldus minister van Volksgezondheid Jeremy Hunt.

Het aantal patiënten met tuberculose in Nederland is vorig jaar voor het eerst sinds de start van de metingen in 1950 gedaald tot onder de 800. Volgens gezondheidsinstituut RIVM ging het in totaal om 787 tbc-patiënten, 11 procent minder vergeleken met het voorgaande jaar.

Een screenende vragenlijst combineren met een top-teeninspectie zorgt voor betere opsporing van kindermishandeling op de SEH. Dit concludeert kinderarts Rian Teeuw (AMC) in haar promotieonderzoek dat zij 17 januari verdedigt.

Begin november sprak ik op een dag, georganiseerd door het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. Met als titel ‘Mij’n zorg’, was het onderwerp de maatschappelijke verantwoordelijkheid van artsen. Ik dacht dat het thema het fakenieuws over medische preventie zou zijn.