Psychiater berispt vanwege twee keer onzorgvuldig handelen rond euthanasie

De psychiater die in 2022 twee keer op de vingers werd getikt door de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie (RTE) vanwege onzorgvuldig handelen, is dinsdag berispt door het Regionaal Tuchtcollege Amsterdam.

In 2022 oordeelde de RTE dat de psychiater, die sinds acht jaar werkzaam is voor het Expertisecentrum Euthanasie (EE), bij twee patiënten met psychiatrisch lijden niet heeft voldaan aan de zorgvuldigheidseisen rond het beoordelen van de wilsbekwaamheid van de patiënt. Volgens de richtlijn Levensbeëindiging op verzoek bij patiënten met een psychische stoornis moet hiervoor bij patiënten met een psychiatrische stoornis altijd een second opinion worden aangevraagd bij een psychiater – naast de reguliere SCEN-consulent. Juist bij patiënten met psychiatrisch lijden moet volgens de richtlijnen met extra behoedzaamheid omgegaan worden met het verzoek. Na het oordeel onzorgvuldig handelen doet de RTE altijd melding bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en het Openbaar Ministerie (OM). De IGJ heeft vervolgens een klacht ingediend bij het regionaal tuchtcollege. De officier van justitie heeft beide zaken geseponeerd.

Wilsbekwaam

Het regionaal tuchtcollege stelt in de uitspraak dat de psychiater bij één van de patiënten niet goed heeft onderbouwd waarom zij afweek van de second opinion – die twintig maanden voorafgaand aan de euthanasie plaatsvond en waarbij de psychiater die de second opinion uitvoerde tot de conclusie kwam dat de patiënt niet wilsbekwaam was ten aanzien van zijn euthanasieverzoek. De psychiater van het EE stelt dat zij zelf goed kon beargumenteren waarom zij van mening was dat de patiënt wél wilsbekwaam was en daarover verschillende keren (multidisciplinair) overleg heeft gevoerd. Maar omdat hierover geen verslaglegging is gedaan, stelt het tuchtcollege dat niet te beoordelen is of de psychiater tot het oordeel heeft kunnen komen dat de patiënt wilsbekwaam was. In de richtlijn staat niet beschreven wat er precies moet gebeuren als de opvatting van de psychiater die de second opinion geeft afwijkt van die van de uitvoerende psychiater. Maar het tuchtcollege vindt dat in zo’n situatie op uitgebreide en overtuigende wijze moet worden gemotiveerd waarom er dan toch aan de eigen opvatting kan worden vastgehouden.

Bij de tweede patiënt vroeg de psychiater geen second opinion aan. Hierover stelt het tuchtcollege kort maar krachtig dat dit wél had moeten gebeuren.

Het tuchtcollege legt de psychiater een berisping op. Daarbij stelt het onder meer rekening te houden met de complexiteit van de materie waarmee de psychiater te maken heeft en dat er nergens uit is gebleken dat de patiëntveiligheid in de twee zaken in het geding is geweest.

Kritische spiegel

De Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie respecteert de uitspraak van het regionaal tuchtcollege, stelt voorzitter Niels Mulder desgevraagd. Mulder: ‘Ik wil vooropstellen dat de betrokken collega bekendstaat als een integere hulpverlener en dat er geen reden is te twijfelen aan haar goede intenties. Het is belangrijk dat deze en andere psychiaters het euthanasietraject met een patiënt willen doorlopen, maar zoals in de richtlijn staat is extra behoedzaamheid vereist bij euthanasie op psychische grondslag. Euthanasie in de psychiatrie is namelijk extra ingewikkeld, aangezien een doodswens van een patiënt ook veroorzaakt kan worden door een psychiatrische aandoening. Dit maakt dat het onderscheid tussen een weloverwogen, duurzame euthanasiewens en suïcidaliteit in het kader van een psychiatrische ziekte lastig is. Bovendien leiden psychiatrische ziekten – enkele uitzonderingen en suïcide daargelaten – op zichzelf meestal niet tot de dood. We hebben een goede wet en richtlijn. Het is goed dat dit soort instituten ons een kritische spiegel voorhouden wanneer we deze niet volgen en dat het tuchtcollege herbevestigt wat de richtlijn zegt.’

Het Expertisecentrum Euthanasie laat weten het nog te vroeg te vinden om te reageren op de inhoud van de uitspraak en zich er eerst in te willen verdiepen.