Psychiater al vier keer op de vingers getikt door RTE
4 reactiesDe psychiater die zich dinsdag voor het Regionaal Tuchtcollege Amsterdam moest verantwoorden naar aanleiding van twee door de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie als onzorgvuldig bestempelde euthanasieën, was er ook in 2018 al twee keer door de RTE op aangesproken dat zij niet aan de zorgvuldigheidseisen had voldaan. Dat kwam dinsdag naar voren tijdens de behandeling van de tuchtklacht die door de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) werd ingediend.
Alle uitspraken waarbij de RTE negatief oordeelde over het zorgvuldig handelen van een psychiater met betrekking tot een patiënt met psychisch lijden, komen daarmee op het conto van deze psychiater. Dat blijkt uit de publicaties van de oordelen van de RTE op de eigen website. In totaal zijn er sinds 2002 132 uitspraken van de RTE gepubliceerd waarbij de uitvoerend arts niet handelde overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen. Bij veertien van deze oordelen ging het om patiënten met (primair) een psychische stoornis. Uit de publicaties van de RTE blijkt dat de uitvoerend arts negen keer een huisarts was en vier keer een psychiater. Bij één uitspraak is het specialisme van de uitvoerend arts niet benoemd, maar komt naar voren dat de uitvoerend arts werkzaam is bij het Expertisecentrum Euthanasie. Sinds 2012 heeft de RTE 171 oordelen gepubliceerd met betrekking tot patiënten met (primair) een psychische stoornis, waarbij de uitvoerend arts wél voldeed aan de zorgvuldigheidseisen.
Geen lerend vermogen
Bij de behandeling van de klacht door het tuchtcollege worden de RTE-oordelen uit 2018 buiten beschouwing gelaten. Maar wel speelden deze oordelen een rol in de overweging van de IGJ om een klacht in te dienen tegen de psychiater, zo lichtte de advocaat van de IGJ tijdens de zitting toe. Volgens de inspectie geeft de psychiater weinig blijk van lerend vermogen en is het zorgelijk dat zowel uit de RTE-uitspraken uit 2018 (dit oordeel uit januari 2018 en dit oordeel eveneens uit januari 2018) als die uit 2022 (dit oordeel uit maart 2022 en dit oordeel uit oktober 2022) naar voren komt dat de psychiater weinig tegenspraak opzoekt of betrekt bij haar besluitvorming en daarmee onvoldoende behoedzaam handelt. Bij euthanasieverzoeken die voortkomen uit lijden als gevolg van een psychiatrische aandoening, moet de uitvoerend arts volgens de richtlijnen met extra grote behoedzaamheid omgaan met het verzoek. Er moet naast de reguliere (SCEN-)consulent altijd een onafhankelijk psychiater worden geraadpleegd. Maar dit deed de psychiater wat de RTE betreft niet op de goede manier, terwijl er bij de ene casus een verschil van inzicht bestond over de wilsbekwaamheid van de patiënt en bij de andere casus geen onafhankelijk psychiater werd benaderd.
Groot aantal euthanasieën
De advocaat van de psychiater benadrukte tijdens de zitting van het tuchtcollege dat zij door de jaren heen een groot aantal complexe euthanasieën heeft verricht die wél als zorgvuldig zijn beoordeeld door de RTE. De precieze hoeveelheid is niet bekend - ook niet bij benadering, licht een woordvoerder van het Expertisecentrum Euthanasie, waarvoor de psychiater werkzaam is, desgevraagd toe. Volgens de advocaat is de second opinion die moet worden ingewonnen bij een onafhankelijk psychiater nooit bedoeld geweest om ‘groen licht’ te verkrijgen voor de euthanasie en mag de uitvoerend arts gemotiveerd afwijken van de richtlijnen. Volgens de advocaat heeft de psychiater wel degelijk lering getrokken uit de vier beoordelingen van de RTE en heeft ze stappen gezet om haar werkwijze te verbeteren. Zo verwijt de IGJ de psychiater dat ze haar beoordeling te veel in haar hoofd heeft gedaan en niet goed gedocumenteerd. Ook zijn er geen duidelijke aantekeningen gemaakt van multidisciplinaire overleggen binnen het Expertisecentrum Euthanasie, maar daar wordt volgens de advocaat aan gewerkt.
Het regionaal tuchtcollege doet op 25 juli uitspraak. Er is door de RTE ook melding gedaan bij het Openbaar Ministerie. Deze heeft beide zaken geseponeerd; de psychiater zal dus niet strafrechtelijk worden vervolgd.
Het Expertisecentrum Euthanasie laat in een reactie weten de psychiater te steunen en vertrouwen te hebben in haar functioneren.
Lees ook-
Simone Paauw
Simone Paauw deed de deeltijdopleiding journalistiek in Tilburg en werkt sinds 2008 als journalist bij Medisch Contact. Ze interviewt het liefst de ‘gewone arts’ met een bijzonder verhaal, bijvoorbeeld voor de rubriek Het Portret. (Gezondheids)recht en medisch tuchtrecht hebben haar bijzondere interesse. Ze heeft aandacht voor diversiteit en inclusie in de breedte, discriminatie en grensoverschrijdend gedrag (op de werkvloer) en de positie van vluchtelingen en vluchteling-artsen. Daarnaast schrijft ze over tal van andere onderwerpen.
P.J.E. van Rijn
huisarts n.p., Rheden
Is een arts eigenlijk wel in staat om in een dubieus geval zelfstandig tot euthanasie te beslissen? Oud-rechter Peeters stelde in de `Volkskrant` [16/07/2013] voor om rechters in zo`n geval vooraf in plaats van artsen te laten beslissen. Artsen word...en aangesproken op hun zwakte, Want door de euthanasiewet drukt het gewicht van de aan hen toegekende medische macht te zwaar op hun schouders ,hetgeen kan leiden tot zelfoverschatting en machtsmisbruik. Vóór de euthanasiewet was euthanasie een uitzondering. De belangrijkste reden hiervoor was de angst voor vervolging, Het wegvallen van de natuurlijke angst hiervoor leidt tot vrijblijvendheid .Daarom pleit ik voor juridische en ethische toetsing vooraf in die gevallen ,die een algemeen invoelbare indicatie te boven gaan. Peter van Rijn
L. van Dalen
Psychiater, Amsterdam
@MennoOosterhoff: naarmate je vaker euthanasie verleent zou je verwachten dat iemand zorgvuldiger in plaats van slordiger te werk gaat. En met slordiger bedoel ik in dit geval dat je de mening van collega’s niet meer vraagt of hun opinie niet meeneem...t in je afwegingen. Dat heet onprofessioneel handelen.
Hetzelfde geldt voor degenen die in het Expertise Centrum Euthanasie werken: ook die steunen hun eigen artsen en psychiaters altijd zonder zelfkritiek onvoorwaardelijk en reflecteren zelfs bij een berisping of waarschuwing van een van hen niet meer op hun eigen handelen. En wel blijven klagen dat er zo weinig psychiaters bereid zijn om euthanasie te verlenen?!
Zou het niet een idee zijn dat de artsen uit het expertise centrum niet met elkaar ( want toch altijd met elkaar eens) maar met collega’s uit willekeurige zorgpraktijken intervisie hebben ? En zich daarmee toetsbaar op stellen? Ja, ik denk van wel alhoewel het lastig zal blijven je te laten overtuigen door collega’s wanneer je alleen maar ingewilligde euthanasie als goede uitkomstmaat hebt. Immers doel van Expertise Centrum. En geen behandelrelatie met je patiënten meer hebt na de euthanasie of bij het weigeren ervan.
Met vriendelijke groet, Leny van Dalen
P.J.E. van Rijn
huisarts n.p., Rheden
Gaat het ons niet allemaal aan het hart, zo`n ziektegeschiedenis? Maar daar zit `m voor een empathische arts nou net de kneep.` [ Zie ook, van mijn hand : `Niet alleen de arts moet beslissen over euthanasie bij dementie`, NRC , 01.09.2020]. Het moge ...paradoxaal klinken ,maar artsen worden aangesproken op hun zwakte doordat door de euthanasiewet hun medische macht te zwaar op hun schouders drukt. Vóór de euthanasiewet was euthanasie een uitzonderingsgeval en bleef deze destijds nog onwettige handeling door het exceptionele karakter daarvan qua aantal doorgaans binnen de perken en dit heeft zelden tot excessen geleid. De belangrijkste reden hiervoor was de angst voor vervolging. Sinds de euthanasiewet is de macht van de arts vergroot, omdat deze nu ,in tegenstelling tot daarvoor, daadwerkelijk met instemming van de wet mag doden. Zolang deze zich maar houdt aan de voorschriften .Het probleem zit `m in het wegvallen van de natuurlijke rem door kans op vervolging. Met angst hiervoor in het achterhoofd zal een arts uit puur lijfsbehoud veel minder snel tot een conclusie als deze komen. Artsen hebben immers de neiging om samen te spannen met hun patiënt, omdat zij zo samen een groter gevoel voor macht bezitten ,die ze op elkaar kunnen uitoefenen en dit kan leiden tot zelfoverschatting. Het misbruik maken van die macht mag dan wel aantrekkelijk lijken ,het zal dat toch minder zijn als het niet meer zo vrijblijvend is en tot sancties leidt. Dan zal de arts er nog wel een keer over nadenken alvorens diens natuurlijke afkeer van doden te laten overvleugelen door de door de euthanasiewet verleende macht tot uitvoering. Voor een empathisch arts zal het dan ook steeds moeilijker worden om argumenten te vinden om euthanasie af te wijzen . Peter van Rijn
M.D. Oosterhoff
psychiater, thesinge
De betreffende psychiater heeft zeer vaak euthanasie verleent. Dat speelt zeker mee in het feit, dat het vier keer als onzorgvuldig is beoordeeld.