CTG: ‘Hugo de Jonge bemoeide zich met beleid inspectie ten aanzien van huisarts Rob Elens’

De toenmalige minister van VWS, Hugo de Jonge, heeft zich actief ingelaten met het beleid van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) rondom het handelen van huisarts Rob Elens tijdens de coronapandemie. Dat concludeert het Centraal Tuchtcollege (CTG) in een uitspraak.

Zowel de inspectie als Elens hadden een beroepszaak aangespannen nadat het regionaal tuchtcollege (RTG) Elens een berisping had opgelegd. Het CTG baseert zijn conclusie op documenten die naar boven kwamen na een verzoek in het kader van de Wet open overheid (Woo). Zo zou De Jonge er bij de inspectie op hebben aangedrongen dat deze disciplinerend zou optreden tegen Elens. Ook vroeg hij de inspectie waarom Elens überhaupt nog praktijk mocht voeren, gezien zijn uitlatingen.

Proefproces

Het CTG heeft de indruk dat de inspectie wel erg doortastend is opgetreden tegenover Elens. De wens van de toenmalige minister van VWS tot disciplinering van de huisarts zou daar volgens het CTG aan hebben bijgedragen. De inspectie heeft die indruk tijdens de behandeling van het hoger beroep niet weg kunnen nemen. Het CTG wijst erop dat disciplinering van – in de ogen van de minister – lastige artsen geen doelstelling is van het tuchtrecht. Ook vindt het tuchtcollege het aannemelijk dat het onderzoek door de inspectie en de tuchtprocedure is ingegeven om duidelijkheid te krijgen over artikel 68 van de Geneesmiddelenwet – dat gaat over het offlabel voorschrijven van geneesmiddelen. De tuchtprocedure heeft op dit punt dan ook het karakter van een ‘proefproces’, stelt het CTG.

Mede om deze reden oordeelt het CTG milder over Elens dan het RTG eerder deed en vindt een waarschuwing toereikend. Het college wijst erop dat het handelen van Elens plaatsvond in een uitzonderlijke en onzekere periode, waarin nog veel onduidelijk was en zowel het medische als het juridische pad nog niet geplaveid.

Vrijheid van meningsuiting

Een deel van de klachten van de inspectie over het handelen van Elens acht het CTG gegrond. Zo had hij het offlabel voorschrijven van ivermectine en hydroxychloroquine achterwege moeten laten, onder meer omdat niet is gebleken dat hij voor elke individuele patiënt overleg had met de apotheker. Ook had hij niet van zijn patiënten mogen verlangen dat zij een informedconsentverklaring tekenden als voorwaarde voor het ontvangen van een coronavaccinatie.

Over uitingen die Elens deed in de (social) media oordeelt het CTG ook milder dan het RTG. Wat het CTG betreft zijn de toon en inhoud van sommige media-uitingen wel voor discussie vatbaar, maar is er weinig aanleiding om de huisarts daarover de maat te nemen. Het ging om een periode waarin sprake was van een uitzonderlijke medische, maatschappelijke en politieke ontwikkelingen en ook bewindslieden en andere gezagsdragers konden met enige regelmaat ‘worden betrapt’ op uitspraken die verder gingen en minder genuanceerd waren dan onder normale omstandigheden gebruikelijk is. Wat het CTG betreft heeft de huisarts zijn, grondwettelijk geborgde, vrijheid van meningsuiting niet op zodanige wijze aangewend dat er sprake is van tuchtrechtelijke verwijtbaarheid.

Machtsmisbruik

Huisarts Elens is blij dat zijn berisping is komen te vervallen en hij daarvoor in de plaats een waarschuwing heeft gekregen, zo licht hij desgevraagd toe. Elens: ‘Het CTG heeft de inspectie behoorlijk aan de tand gevoeld over hoe die tot deze tuchtprocedure is gekomen. Dat heeft geleid tot een tik op de vingers van zowel de inspectie als toenmalig minister Hugo de Jonge. Naar mijn mening is er sprake geweest van machtsmisbruik en dat kan écht niet. Ik ben daar heel boos over. Ik vind dat het CTG daar goede vragen over heeft gesteld. Uiteraard ben ik het niet op alle punten met het CTG eens, bijvoorbeeld waar het gaat om de informedconsentverklaring die ik heb laten tekenen. Het CTG heeft het over een vaccinatie, maar wat mij betreft gaat het over experimentele gentherapie.’

Volgens een IGJ-woordvoerder herkent de IGJ zich niet in het beeld dat het Centraal Tuchtcollege heeft geschetst. ‘We betreuren het dat we er niet in geslaagd zijn dit beeld weg te nemen tijdens de zitting. In crisissituaties is altijd politieke en maatschappelijke druk op een toezichthouder om te handelen. Het is dan aan de toezichthouder om onafhankelijk en eigenstandig te oordelen. Dat hebben we als IGJ ook in deze zaak gedaan. Als toezichthouder hebben we op basis van onze eigen afwegingen geoordeeld dat nader onderzoek passend was, onder meer op basis van signalen en meldingen die we hebben ontvangen.’