WHO: investeren in gezondheid loont

Slechts een gering aantal ziekten en gezondheidsproblemen is verantwoordelijk voor het merendeel van de voortijdige sterfte in de wereld. Met een georganiseerde aanpak van deze ziekten en problemen kunnen op korte termijn 8 miljoen mensenlevens per jaar worden gered. Aan het plan van aanpak hangt een stevig prijskaartje, maar het mooie is dat de opbrengsten nog veel hoger zullen zijn. Een gezonde wereldbevolking is productiever en leidt tot hogere economische groei. Investeren in gezondheid levert daarom een rendement op dat een veelvoud van de inleg bedraagt. Dat is - in een notendop - de belangrijkste conclusie van de ‘Commission on macroeconomics and health’.

Deze commissie werd in januari 2000 ingesteld door de directeur-generaal van de wereldgezondheidsorganisatie WHO, Gro Harlem Brundtland. Onder leiding van de vermaarde Harvard-econoom Jeffrey Sachs onderzocht een team van 18 commissieleden welk verband er bestaat tussen gezondheid en economische ontwikkeling. Op donderdag 20 december overhandigde Sachs het eindrapport van de commissie aan Brundtland.

Onder aanvoering van Sachs verzet een groep wetenschappers zich sinds enige jaren tegen de zienswijze dat economische groei voorafgaat aan een betere volksgezondheid. Volgens hen is het omgekeerde waar: gezondheid is een voorwaarde voor economische groei. Voor deze op het oog plausibele stelling ontbraken echter harde wetenschappelijke gegevens en juist daarin voorziet de WHO-commissie. Ze is daarbij niet over één nacht ijs gegaan. De zes werkgroepen van de commissie produceerden samen maar liefst 87 deelrapporten en -studies.

Het eindrapport levert tal van gegevens die de stelling van Sachs en de zijnen onderbouwen, maar gaat tevens verder.

De commissie heeft het onderzoek vertaald in een concreet stappenplan ter verbetering van de gezondheid van miljoenen wereldburgers. Uitgangspunt is dat het grootste deel van de ziektelast in de armste landen wordt veroorzaakt door kwalen die met eenvoudige middelen zijn te behandelen of te voorkomen. Zaak is alleen de juiste zorg op de juiste plek te krijgen.

Dat is in de eerste plaats een kwestie van geld en in de tweede plaats een kwestie van organisatie en infrastructuur. Voor de financiering van de plannen heeft de commissie een tijdschema opgesteld dat loopt tot 2015. In dat jaar kosten de essentiële gezondheidsvoorzieningen in arme landen niet meer dan 38 dollar per persoon per jaar. Van dat bedrag kunnen die landen een belangrijk deel zelf ophoesten. Het resterende deel zal moeten worden opgebracht door de rijke donorlanden. Die moeten een bedrag investeren dat oploopt van 27 miljard dollar in 2007 tot 38 miljard dollar in 2015. Dat lijken enorme bedragen, maar omgerekend komt het neer op slechts één promille van het bruto nationaal product van de rijke landen. Bovendien betaalt de investering zichzelf terug. De WHO-commissie heeft berekend dat het plan vanaf 2015 minstens 360 miljard dollar per jaar oplevert door toegenomen productiviteit en economische groei.

De commissie-Sachs verwacht overigens wel een actieve houding van de arme landen. Die moeten – met hulp van de donorlanden – de lokale gezondheidsvoorzieningen verbeteren, de corruptie terugdringen en het budget voor gezondheidszorg verhogen. Ergens in het rapport schrijft de commissie dat zij niet naïef is en heus wel doorheeft dat de rijke landen tot nog toe weinig animo hadden om echt te investeren in armoedebestrijding en gezondheidsbevordering. Per e-mail laat Sachs weten desondanks redelijk positief gestemd te zijn over de kansen van het plan. ‘Volgens mij heeft het merendeel van het rijke Westen al geconcludeerd dat er veel meer zal moeten worden gedaan. De reacties die ik op het rapport kreeg uit de Europese hoofdsteden en van internationale organisaties waren bemoedigend. Helaas blijven de Verenigde Staten achter en investeren te weinig. De cruciale vraag is dan ook of de VS hun fundamentele verantwoordelijkheid zullen erkennen en zullen inzien dat ook zij gebaat zijn bij een stabielere, meer welvarende wereld. Of dat zal gebeuren, valt nog te bezien. Hoe dan ook, ik denk dat de inhoud van het rapport zal worden opgepakt en dat het zal bijdragen aan een grotere internationale aandacht voor gezondheidszorg en voor hogere uitgaven aan zorgvoorzieningen.’

Maar ook de commissie zelf heeft daarbij een rol, aldus Sachs. ‘Of we onze doelen zullen bereiken, is mede afhankelijk van de vraag hoe overtuigend wij de ijzersterke bewijzen uit het rapport voor het voetlicht kunnen brengen.’ <

Links

Het rapport van de commissie

Samenvatting van het rapport en meer informatie hierover op de WHO-website

Verklaring WHO bij het rapport

Verslag van de verklaring Gro Harlem Brundtland over het rapport