Welkom, meneer de minister

Welkom op het mooiste departement: Volksgezondheid. En welkom in de kringen der huisartsen. Acht jaar geleden waren we gelukkig met de komst van een medicus op VWS. Eindelijk iemand die begreep waar het in de gezondheidszorg over ging en móest gaan. Die tevredenheid maakte allengs plaats voor lichte onvrede, vooral omdat bleek dat financiers en economen echt de touwtjes van de gezondheidszorg in handen hadden. Zij waren de poppenspelers, het ministerie van VWS werd steeds meer een marionet.
Het is dan ook veelbelovend dat er nu weer een poppenspeler aan de touwtjes mag trekken. Een econoom op Volksgezondheid. Dat belooft wat.

Mijn achtergrond als zakenman en interimmanager in het bedrijfsleven brengt automatisch een grote affiniteit met financieel-economisch denken mee. Denken over ‘wat wil ik en waarom?’ is interessant, maar niet erg productief als het gaat om haalbaarheid. Economische uitgangspunten vormen de basis van elk beleid, of dat nu gaat over noodzakelijke verbeteringen in de huisartsenzorg of over de productie van overhemden in het lagere prijssegment. Van dat eerste weet ik steeds meer naarmate mijn voorzitterschap van de LHV vordert. Van dat laatste weet ik bijna alles, omdat ik ooit verantwoordelijk was voor de productie van kleurrijke overhemden in het Verre Oosten.

Wat was het geval? In Taiwan kostte de productie van een overhemd indertijd f 2,19. Hetzelfde overhemd kon in Vietnam worden gemaakt voor f 1,69. De hele productielijn is toen verhuisd van Taipei naar Saigon. Voor twee kwartjes verschil. Wat zijn nu twee kwartjes ?

De grap is - en dat hoef ik u, minister Bomhoff, uiteraard niet uit te leggen - dat 2 kwartjes verschil in de productie uiteindelijk leidt tot het tienvoudige: ruim 5 gulden verschil in de verkoopprijs. En dan kost zo’n overhemd in de winkel geen 22 gulden, maar slechts ruim 14 gulden. Voor overhemden is dat ‘erop of eronder’, zeker als je consumenten Nederlanders zijn.

Dit gaat over triviale dingen als overhemden. Maar omdat economische principes eveneens een rol spelen in de zorg, geldt dit ook voor ons. De vertaling is simpel: koop je de zorg in voor 2 kwartjes minder, dan bespaar je aan het eind van de lijn een veelvoud van dat bedrag. U raadt het al: de huisarts woont in Vietnam, de tweede lijn op Taiwan.

Voor minder dan 3 procent van de kosten leveren huisartsen 90 procent van de gezondheidszorg. Het huisartsentekort, dat onder meer het gevolg is van onvoldoende financiële ruimte in de begroting, leidt ertoe dat patiënten (de cliënten van de zorg) elders hun zorg gaan halen. Met zijn allen worden ze door de politiek op weg gestuurd naar de specialist, of naar andere duurdere voorzieningen in de zorg. Het gevolg is een enorme kostenverhoging.

Investeringen in de zorg verdienen zichzelf terug als ze worden gedaan in kosteneffectieve voorzieningen. Precies: low cost investment. De huisartsenzorg is daarvan het voorbeeld bij uitstek. Zulke investeringen voorkomen overconsumptie en ze verkleinen de kans dat patiënten op de verkeerde - te dure - plaats hun zorg krijgen.

Het doet mij deugd dat u van dit inzicht meermalen blijk hebt gegeven. In augustus 2000 vond u dat ‘er geld genoeg was om de kwaliteit van onderwijs, zorg et cetera te verbeteren zonder dat het de verkeerde kant zou opgaan met het financieringstekort’.1 U pleitte vorig jaar nog voor het ‘afschaffen van budgetplafonds in de zorg’.2 En in april gaf u aan dat ‘de groei van medische uitgaven niet zoveel te maken heeft met hoge salarissen van dokters, maar vooral voortkomt uit de continue stroom innovaties in de zorg. ( ... ) Het is prudent om meer ruimte te maken voor gedeeltelijke reparatie van de bezuinigingen sinds 1995’.3

U kiest voor een economische benadering van de gezondheidszorg, als noodzakelijk kader voor het uitvoeren van gewenst beleid. Die invalshoek ondersteun ik. Er moet meer worden geïnvesteerd, juist in die delen van de zorg die de gunstigste prijs-kwaliteitverhouding en de grootste effectiviteit opleveren.
Het heeft er alle schijn van dat u met uw economische invalshoek zakelijk weloverwogen keuzen kunt maken in het aanwenden van de beschikbare budgetten. Dat is een veelbelovend uitgangspunt voor verbetering van - met name - de huisartsenzorg. En nu de mouwen opgestroopt en aan de slag.

Referenties
1. NRC 26 augustus 2000, column ‘Zalm nu nog populair’. 2. NRC september 2001, column ‘De propaganda van financiën’. 3. NRC 6 april 2002, column ‘SP realistischer dan topmanagers’.