Veilig melden met waarborgen

De eerste lijn kan deze week tijdens de eerste Nationale Meldweek Patiëntveiligheid (bijna-)incidenten op een website melden, waarna een landelijke analyse plaatsvindt. De KNMG steunt dit initiatief. Tegelijk benadrukt de KNMG dat in algemene zin beroepsbeoefenaren die een incident melden, zich wel veilig moeten kunnen voelen.

Van 27 september tot en met 3 oktober kunnen beroepsbeoefenaren van de vijftien deelnemende eerstelijnsberoepsorganisaties, waaronder de LHV, hun meldingen kwijt op www.meldweek2010.nl. Alle meldingen van incidenten worden geanalyseerd waardoor een landelijk beeld moet ontstaan van mogelijkheden om de patiëntveiligheid te verhogen. Doel is ook dat beroepsbeoefenaren in de eerste lijn stilstaan bij de veiligheid in hun praktijk: wat zijn de risicovolle situaties en zwakke schakels? De Nationale Meldweek Patiëntveiligheid wordt georganiseerd door VWS en IQ healthcare (UMC St Radboud).

Waarborgen
De KNMG steunt van harte het doel van deze week: het melden van incidenten door zorgprofessionals, ook in de eerste lijn. Van de analyse van incidenten kan veel worden geleerd over de kwaliteit van de zorg. Melden van incidenten behoort tot de verantwoordelijkheid die iedere zorgprofessional heeft om de kwaliteit van zorg te bewaken en te verbeteren. Maar het melden moet voor de melder wel omgeven zijn met waarborgen.

Een melder moet erop kunnen rekenen dat derden zoals werkgever, inspectie en justitie, de melding niet kunnen aangrijpen om disciplinaire of juridische procedures te starten. Ervaringen uit de luchtvaartsector wijzen uit dat de dreiging van dergelijke procedures de meldingsbereidheid ernstig kan belemmeren. Hierdoor komt de werking van de interne meldingen als kwaliteitssysteem in gevaar.

Grenzen
De hier bedoelde ‘veiligheid’ kan uiteraard niet grenzeloos zijn; opzet of grove nalatigheid moeten kunnen worden bestraft. Maar het voorstel voor de Wet cliëntenrechten zorg (Wcz) dat op 7 juni bij de Tweede Kamer werd ingediend, bevat een regeling over de veiligheid van melders van incidenten die duidelijk te ruim is. Zo geeft de Wcz het Openbaar Ministerie onder omstandigheden vrij brede toegang tot interne meldingssystemen. De inhoud mag het OM niet als bewijs gebruiken, maar hierop wordt een uitzondering gemaakt als de gegevens niet op een andere manier kunnen worden verkregen. Dat geeft onvoldoende waarborgen voor de melder.

Patiënt informeren
Het wetsvoorstel is controversieel verklaard, maar zodra het na de kabinetsformatie in behandeling wordt genomen, zal de KNMG onder andere bij de Kamer aandringen op een meer stringente regeling voor het veilig melden van incidenten. Overigens juicht de KNMG toe dat in de Wcz duidelijk is verwoord dat patiënten wél onverwijld moeten worden geïnformeerd over aard en toedracht van incidenten met merkbare gevolgen. Openheid over incidenten en fouten wordt van zorgprofessionals verwacht en doet de kans op escalatie in de arts-patiëntrelatie ook afnemen.