NVVA-voorzitter: Zinsbegoochelende transparantie

Als kind werd ik gefascineerd door vissenkommen. Je kon erdoorheen kijken en zag dan twee enorme oranje vissen in een kringetje ronddraaien.
Bezag je diezelfde vissen van bovenaf, dan bleek dat de twee kolossen eigenlijk kleinduimpjes waren, visjes waarvoor zelfs die schijnbaar te krappe kom een aardige behuizing was. Een jeugdig leermoment: je ziet de dingen, je ziet ze echt, maar ze zijn niet zo. Grote vissen blijken dwergjes, een kleine kom is toch groot. Sindsdien heb ik een zeker wantrouwen ten overstaan van het begrip ‘transparantie’. Een fata morgana ziet er bedrieglijk echt, heel transparant uit. Bij de betere goochelkunsten geloof je dat er echt gebeurt, wat je denkt te zien. Wat mij brengt op het eigenlijke onderwerp van deze rubriek: de Regionale Indicatie Organen.

De RIO’s werden destijds opgericht om de transparantie van de AWBZ-zorg te bevorderen. Tot hun komst bepaalden de zorgverleners hoeveel en welke zorg een zorgvrager nodig had. ‘Belangenverstrengeling’, zeiden Zij Die Het Weten Kunnen, ‘onaanvaardbaar’ en ‘dat moet anders’. Zo geschiedde: voortaan zou een onafhankelijk orgaan indiceren welke zorg voor wie werd vereist, het RIO. Prima, niets mis mee. Wie wil nu niet dat een onpartijdig en deskundig instituut de zorgvragers naar de juiste zorgverleners verwijst?

Onpartijdigheid en deskundigheid. Zo zie je het, zo zie je het niet. De RIO’s zijn opgezet door de overheid. Maar wie schetst mijn verbazing: in een groot aantal regio’s schrijven ze de functie ‘intramurale behandeling’ niet voor. Helemaal niet, nooit. Waarom? ‘Omdat we er nog niet aan toe zijn’, zeggen de RIO’s. ‘Omdat de formulieren nog niet klaar zijn’. ‘Omdat we niet weten hoe het moet’. Antwoorden van door het glas. Kijk ik er vanboven op neer, dan zie ik iets anders: een kostenbesparend indicatiebeleid. Een beleid dat noch onafhankelijk noch onpartijdig is, maar nauw verbonden met de voorkeuren van grote zus de overheid. In een eerder leven heeft diezelfde overheid de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten in werking gesteld om ziekterisico’s die voor particulieren onverzekerbaar zijn, alsnog te dekken. Door die wet lopen de kosten uit de klauwen en daar moet paal en perk aan worden gesteld. Hoe dat dient te gebeuren, is vooralsnog een groot vraagstuk. Maar ondertussen voeren de RIO’s een ‘kalmpjes aan’-beleid om grote zus niet nerveuzer te maken dan ze al is.

Verpleeghuisartsen kunnen zich zo’n relaxte houding niet permitteren: straks ontvangen de zorginstellingen zelfs geen vergoeding meer voor de behandeling van opgenomen patiënten zonder de indicatie ‘behandeling’, een indicatie die het RIO niet toekent. Omdat de formulieren er niet zijn, naar verluidt.

In tegenstelling tot papieren, kun je patiënten niet zomaar laten verdwijnen. Ze missen de vereiste transparantie. En als ik de overheid was, dan zou ik daar pas echt zenuwachtig van worden.

Patiënten verdwijnen moeilijker dan papieren