Minister Kuipers: ‘Competitie en concurreren in de zorg kan niet meer’

Volgens LAD-voorzitter Suzanne Booij is keuzes maken daarom onvermijdelijk: ‘Welke zorg blijven we leveren en welke niet? Welke zorg kunnen we op een andere manier organiseren en welke rol speelt innovatie daarbij? Wat kunnen mensen zelf doen om gezond te blijven? En hoe zorgen we dat werken in de zorg aantrekkelijk blijft?’

FMS-voorzitter Piet-Hein Buiting vraagt zich af of ‘zorgverleners zich gehoord’ voelen met deze begroting en vindt dat de politiek op een reeks van punten actie moet ondernemen. Hij noemt het behouden van zorgverleners, het halveren van administratielast, het stimuleren van zorgvernieuwing en de toegankelijkheid van patiënt­gegevens. Wat dat laatste betreft, opperde hij vorige week in Medisch Contact, moet er een ‘soort deltaplan’ komen en een ‘regeringscommissaris met doorzettingsmacht’.

Ook Verenso is kritisch, zelfs ‘geschokt’, aldus voorzitter Jacqueline de Groot. Twee eerder aangekondigde maatregelen binnen de Wet langdurige zorg gaan weliswaar niet door, waardoor 225 miljoen euro minder op de ouderen­zorg wordt bezuinigd, maar toch is er volgens haar ‘wederom weinig aandacht voor kwetsbare ouderen’. ‘Nederlandse ouderen worden steeds ouder én wonen langer thuis. Dat betekent dat de zorg thuis – in de wijk –goed geregeld moet worden. Als specialist ouderengeneeskunde help ik mensen die dat nog kunnen, langer zelfredzaam te zijn en thuis te blijven wonen. Maar er zijn situaties waarbij dat niet kan en dan moet er snel een plek in een verpleeghuis beschikbaar zijn.’

Zorgakkoord

Tijdens het jaarlijkse door Medisch Contact georganiseerde Ontbijt met de minister, waar de minister van VWS voor ongeveer negentig genodigden uit het zorgveld een toelichting geeft op de begroting, zei demissionair minister Ernst Kuipers dat concurreren in een tijd van personeelstekort en hoge zorgvraag niet meer kan. ‘We hebben het stelsel zo ingericht dat zorginstellingen iedere dag in competitie zijn en dat is niet in het belang van de patiënt en van de kwaliteit van zorg. Dat kan veel beter door in te zetten op samenwerking, ook over de domeinen heen, wat we via het Integraal Zorgakkoord (IZA) ook gaan doen.’ Dat de zorgpartijen hier ook mee verder willen, blijkt volgens hem uit het feit dat zij, na de val van het kabinet, de oproep deden om door te gaan met de uitvoering ervan. Kuipers is dan ook tevreden dat in zijn begroting de zogenoemde transformatiegelden – 2,8 miljard euro – voor het IZA zijn veiliggesteld.

Kuipers benadrukte dat hij niet naar een ‘Deens model’ wil met minder ziekenhuizen en minder SEH’s. In minder dan tien jaar tijd bracht de overheid daar het aantal ziekenhuislocaties met een Spoedeisende Hulp terug van 52 naar 21. Hij verwacht veel van de oprichting van de ‘acute zorgcoördinatiecentra’, die 95 procent van de reguliere acute zorgvraag gaan opvangen. ‘Die gaan een huisarts ’s nachts bijvoorbeeld helpen om een plek te vinden in een instelling.’

Meer huisartsen en bedrijfsartsen

De minister wil ook het aantal opleidingsplekken voor huisartsen ‘stevig’ vergroten, zo blijkt uit de begroting. Zo moet er meer tijd komen in de spreekkamer. Dit ‘blijvend investeren in de huisartsenzorg’ juicht Aard Verdaasdonk, interim-voorzitter van de LHV, uiteraard toe. Maar, voegt hij daaraan toe: ‘Het is cruciaal dat we niet alleen goede plannen met elkaar maken, maar dat die ook echt worden uitgevoerd’.

Er komt ook geld voor meer bedrijfsartsen. Daarvoor heeft de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid 15 miljoen euro vrijgemaakt. NVAB-voorzitter Boyd Thijssens is er blij mee: ‘We praten er al tweeënhalf jaar over.’ Het geld is bedoeld om de opleidings­uren van praktijkopleiders te bekostigen, zodat meer artsen kunnen worden opgeleid.

‘Voorkomen van curatieve zorg is ook zorg’

Preventie

Dat het kabinet oog heeft voor armoede­bestrijding en bestaanszekerheid valt goed. Het is feitelijk een preventieve maatregel, want armoede ligt aan de basis van veel gezondheidsproblemen, aldus LAD-voorzitter Suzanne Booij. Karine van ’t Land van de KAMG (Koepel Artsen Maatschappij + Gezondheid) voegt daaraan toe: ‘Volksgezondheid komt tot stand in een solidaire, hechte maatschappij, waarin het bestuur stevig optreedt tegen alle vormen van racisme en discriminatie.’

De begroting van VWS benadrukt ook meer specifiek het belang van ‘een stevig preventiebeleid’ en gezondheidsbevordering, dat remt immers op termijn de zorgvraag en houdt daardoor de zorg beschikbaar en betaalbaar. Dan is het toch wat merkwaardig dat het ministerie tot en met 2028 honderden miljoenen euro’s minder uittrekt voor ziektepreventie en gezondheidsbevordering. In het eerste geval daalt het bedrag van 1,8 miljard in 2024 tot 800 miljoen in 2028, in het tweede geval van ruim 168 miljoen in 2024 naar 128 miljoen euro in 2028 (voor de liefhebber: zie de tabellen op blz. 37 en 38 in de begroting).

Preventie blijft in de ogen van velen dan ook een ondergeschoven kindje. Voorzitter van De Geneeskundestudent Pim den Boon bijvoorbeeld vindt dat kennis over ziektebeelden nog te veel centraal staat. ‘Ik heb heel veel geleerd over porfyrieën, terwijl ik deze in de praktijk nooit ben tegengekomen’, stelt Den Boon. Over preventie daarentegen hoorde hij vrijwel niets.

Gezond en veilig

Minister Kuipers bleek desgevraagd toch wat anders tegen preventie aan te kijken. Volgens hem komt dat soms te veel op het bordje van de zorg terecht. Een voorbeeld daarvan vindt hij prehabilitatie, het verbeteren van de kracht en conditie van een patiënt voorafgaand aan een operatie, waardoor de kans op complicaties afneemt en het herstel sneller verloopt. Daar moet je, aldus de minister, fysiotherapeuten niet voor inzetten; patiënten kunnen daar ook best zelf aan werken door bijvoorbeeld van tevoren naar de sportschool te gaan.

Boyd Thijssens is het niet eens met de stellingname van de minister: ‘Voorkomen van curatieve zorg is ook zorg’, meent hij. Op zijn terrein gaat het dan vooral om ‘gezond en veilig werken’. Vooral ook in de zorg zelf. ‘Er is opnieuw in de VWS-begroting geen aandacht voor’, verzucht hij. Gehoopt had hij het wel, vooral gezien het hoge verzuim en de grote personeelskrapte.

Luistertip

In MC de podcast afl. 74: ‘Artsen moeten veel vaker twijfelen aan wat ze doen’, komt minister Kuipers aan het woord.