KNMG-voorzitter: Veiligheid in de zorg

De maatschappij stelt steeds nieuwe eisen aan veiligheid. Calamiteiten worden breed uitgemeten en de samenleving vraagt om maatregelen.

Ook aan de gezondheidszorg en de professionals die daarin werken, worden steeds strengere eisen gesteld.

De KNMG speelt daarop in met haar nota’s over kwaliteit, veilig melden, omgaan met incidenten, fouten en klachten en vooral met de nota over professionaliteit. Hierin vindt u het kader en de richtlijnen hoe te handelen in de dagelijkse praktijk. Vorig jaar heeft ook de Orde een belangrijk onderzoek afgerond dat inzicht geeft in de veiligheid van het professioneel handelen in het ziekenhuis. In de instellingen wordt een veiligheidsmanagementsysteem ontwikkeld dat in 2009 gereed moet zijn. Men verwacht dat hiermee het aantal calamiteiten aanzienlijk zal worden gereduceerd.

De minister, de Tweede Kamer, de patiëntenverenigingen en de inspectie kijken kritisch naar de zorg. Recentelijk kwam daar een nieuwe partij bij: de Onderzoeksraad voor de Veiligheid.

Deze onderzocht de problematiek op de afdeling Hartchirurgie van het UMC St Radboud in Nijmegen. Een zeer kritisch rapport waarin wordt geconcludeerd dat de medische beroepsgroep, de raad van bestuur en de inspectie onvoldoende hebben gedaan om problemen met de kwaliteit en de veiligheid van de zorg te signaleren en weg te nemen. In het rapport wordt duidelijk dat organisatieproblemen vaak tot problemen met de kwaliteit en de veiligheid leiden.

Vastgesteld wordt dat onrust op de afdeling, problemen rondom leiderschap, intercollegiale samenwerking en het ontbreken van eindverantwoordelijkheid voor de zorgketen als geheel direct invloed hebben op de kwaliteit van de zorg.

Over de algemene correctiemechanismen zoals de herregistratie van artsen en het erkennen en visiteren van opleidingen, concludeert de onderzoeksraad met kennelijke verbazing dat deze geen betrekking hebben op de kwaliteit van de geleverde medische zorg. Volgens de onderzoeksraad is er binnen de gezondheidszorg nog onvoldoende sprake van veiligheidsdenken. Daarmee bedoelt zij: voortdurende alertheid op bijna-fouten en incidenten, bereidheid om deze te melden en daarvan te leren, goede communicatie en samenwerking tussen de zorgverleners. Op dit punt kan er nog veel worden verbeterd en ik ben dat met de raad eens.

Over de grondslagen van het veiligheidsdenken bestaat, gelukkig, weinig verschil van mening meer.

Waar het nu om gaat, is de normen en waarden, die in alle uitstekende standpunten besloten liggen, te vertalen naar de dagelijkse praktijk. Dat vergt een wezenlijke inspanning van artsen, zowel individueel als op het niveau van het samenwerkingsverband en de beroepsgroep.

Kijken we naar de wijze waarop in andere sectoren met het beheersen van veiligheidsrisico’s wordt omgegaan, dan past de gezondheidszorg bescheidenheid.

Medische verrichtingen kunnen voor de patiënten aanzienlijke risico’s inhouden, maar van een systematische manier van het beheersen en waar mogelijk het voorkomen daarvan, is nog onvoldoende sprake.

Dokters zullen zich veel meer met het veiligheidsdenken in hun handelen moeten bezighouden. Dat mag anno 2008 van professionals worden verwacht.

Peter Holland, arts, voorzitter KNMG