KNMG: Verkiezingskoorts?

‘Abortus moet in het toolkitpakketje van de hulpverlening komen. Zo zie ik het. Hulpverleners kunnen de problemen niet aan, omdat de overheid partij kiest voor de ouders en niet voor het kind. (…) De handen van de hulpverleners jeuken. Ze zeggen: doe wat, want de hele keten is een rammelend zootje.’ (NRC Handelsblad, 18 februari 2006).

De Telegraaf relativeert in een hoofdredactioneel commentaar: ‘Los daarvan is er nog de vraag wie een dergelijke opgelegde zwangerschapsonderbreking (!, dm) moet uitvoeren. Lang niet alle artsen zullen zich voor dit karretje laten spannen.’ Het zal je als arts maar worden gezegd!

‘Het’ gaat over het voorstel van Van den Anker, wethouder te Rotterdam, om Antilliaanse tienermoeders, verslaafden en verstandelijk gehandicapten tot anticonceptie te dwingen en als ze eenmaal zwanger zijn, te laten aborteren. Natuurlijk riep het voorstel afwijzende reacties op. Maar is ‘het’ wel weg te zetten als ge-ijl van een politica met verkiezingskoorts? Ik vrees van niet. Het begon vorig jaar met Tweede Kamerleden van het CDA en de PvdA, die gedwongen anticonceptie wilden bij verstandelijk gehandicapten. Ook toen al ging het over psychiatrische patiënten en verslaafden. Nu zet Van den Anker gemakshalve ook de tienermeisjes erbij. En ging het eerst alleen over gedwongen anticonceptie, nu hoort ook abortus tot het ‘toolkitpakketje’. Van den Anker zegt het radicaler, maar de achterliggende gedachte is dezelfde.

Wat zegt de huidige wet? In het moeizaam verworven evenwicht in de Wet Afbreking Zwangerschap (WAZ) gaat het om de nood van de zwangere, die geen andere oplossing dan afbreking van de zwangerschap openlaat en daardoor een strafuitsluitingsgrond voor de arts oplevert. Het ‘baas in eigen buik’-beginsel dat door de vrouwenbeweging was ingebracht vond zijn plek in de bepaling, dat de arts zich ervan moet verzekeren dat de zwangere in alle vrijheid tot haar verzoek tot abortus is gekomen. Van dwang kan en mag geen sprake zijn.

Van den Anker’s argumenten zijn de veronderstelde nood in de toekomst van het nog ongeboren kind (het zou wel eens mishandeld kunnen worden), en ook nog de veronderstelde nood van de samenleving (het kind zou zich wel eens kunnen ontpoppen als een crimineel). En dan ligt dwang kennelijk voor de hand: de zwangere zelf blijkt deze noden niet in te zien en is dus wilsonbekwaam als het gaat om de zwangerschap. Zij kent de geschiedenis van vóór de WAZ: abortus als zodanig kun je bagatelliseren door het ongeboren kind een ‘klomp cellen’ te noemen (NRC-interview), de variant van het speldenknopje (voorheen: speldeknopje). Van enige beschermwaardigheid van het ongeboren leven (in de weegschaal met  de nood van de aanstaande moeder over toekomstig moederschap) wordt niet gerept.

Van den Anker redeneert dat onder tienermoeders, verslaafden en verstandelijk gehandicapten nu eenmaal gemiddeld meer mishandeling en criminaliteit voorkomen dan in de bevolking als geheel. Wil je in getallen scoren op het terugdringen van criminaliteit, dan behandel je de zwangere vrouw als een exemplaar van de probleemgroep. In een dergelijke statistische denkstijl kunnen het individuele leven, het ongeboren leven en de moederschapwens blijkbaar worden opgeofferd aan kansberekening.

Natuurlijk is kindermishandeling een ernstig probleem en is het niet prettig om in de buurt van criminele jongeren te wonen. In het soort beschaving dat is neergelegd in het Verdrag inzake de Rechten van het Kind, wordt de overheid de taak toebedeeld  kinderen in bescherming te nemen, wanneer zij schade ondervinden van incompetent ouderschap. Van den Anker spant de kar voor het paard en gooit kar met paard over de schutting van de hulpverleners: laten zij zorgen dat er geen kinderen komen, dan is de politiek van het probleem af.

Dick Meerman, beleidsmedewerker KNMG

Correspondentieadres:

d.meerman@fed.knmg.nl