Antibioticagebruik op ic kan lager

De duur van de antibioticabehandeling kan vaak korter bij intensivecarepatiënten. Dat blijkt uit een studie op vijftien Nederlandse ic’s door Evelien de Jong (VUmc) e.a., gepubliceerd in The Lancet Infectious Diseases.

In deze ‘Stop Antibiotics on Procalcitonin guidance Study (SAPS) werden 1575 patiënten geïncludeerd. Eén groep (n=785)  kreeg de ‘normale’ antibioticaduur. De andere groep (n=761) kreeg antibiotica toegediend op geleide van de dagelijkse meetuitslagen van het procalcitoninegehalte in het bloed. Het besluit om de toediening van antibiotica af te breken bij patiënten op de ic wordt meestal gebaseerd op telling van leukocyten of op de CRP-waarden. Maar de biomarker procalcitonine is in dat opzicht een betere maat, omdat die beter de ernst van de bacteriële infectie weerspiegelt en dus snellere en tijdiger stop van antibiotica mogelijk maakt. Wanneer deze marker was gedaald onder een kritische waarde – dat wil zeggen was afgenomen tot 80 procent of meer van zijn piekwaarde of minder dan 0,5 µg/L – werd gekeken of de patiënt stabiel genoeg was om de antibiotica te stoppen.

Uiteindelijk bleek dat patiënten in deze groep gemiddeld bijna twee dagen korter behandeld kon worden met antibiotica. Daarnaast waren er minder sterfgevallen in de eerste 28 dagen na start van de antibiotische behandeling: de overlevingswinst bedroeg  ongeveer 5 procent. De precieze cijfers: in de procalcitoninegroep werd antibioticagebruik gestaakt bij 538 patiënten; daar waren 107 sterfgevallen te betreuren. In de andere groep ging het om respectievelijk 457 patiënten en 121 sterfgevallen. 
De overlevingswinst hangt waarschijnlijk samen met het feit dat artsen eerder zekerheid hebben over het antwoord op de vraag of er überhaupt sprake is van een bacteriële infectie. En als dat het geval is hebben ze meer zekerheid over de juiste antibiotische behandeling.

Commentatoren Philipp Schuetz en Beat Müeller van de Universiteit van Basel kwalificeren de trial als ‘een mijlpaal’. Zij denken dat de uitkomsten ook de critici van het gebruik van procalcitoninewaarden over de streep zullen trekken. 

Henk Maassen

• www.thelancet.com/infection
• http://dx.doi.org/10.106/S14733099(16)00064-5
• http://dx.doi.org/10.106/S14733099(16)00053-0