Delen - Ivan Wolffers

‘Dat moet mijn moeder weten!’ De dag waarop mijn moeder het verpleeghuis in moest omdat ze ’s nachts zwervend op straat werd aangetroffen viel in de periode waarin ik met pensioen ging en mensen vroegen wat ik ging doen. ‘Doorgaan natuurlijk, sufferd!’ wilde ik zeggen. Mijn broer bracht me, in een grote doos, alle boeken die ik ooit aan mijn moeder had gegeven, omdat ze niet in haar nieuwe kamertje pasten. ‘Voor mijn lieve moeder’, stond in elk boek weer. Ik heb ze bewaard, maar waarvoor?

Al tijdens mijn medische opleiding voelde ik behoefte om dat wat ik leerde te delen. In gesprekken viel ik mensen lastig met enthousiaste verhalen over het wonder van ons lichaam. Na mijn huisartsopleiding, diep teleurgesteld over wat we met al die kennis kunnen, maakte ik nog een stap in wat achteraf een logisch proces lijkt. Ik schreef een brief aan de hoofdredactie van de Volkskrant en vroeg of ik een column over geneesmiddelen mocht schrijven. Een week later had ik een column. Ik leerde twee dingen, die later niet juist bleken te zijn. Dat iedereen die een brief schijft aan de Volkskrant een column mag schrijven en dat als mensen eenmaal de juiste informatie hebben ze bewustere keuzen maken om hun gedrag ten goede te veranderen.

Dat ik doorging met schrijven was vermoedelijk meer een karaktereigenschap van me dan een zinvolle beroepskeuze. Ik las graag, werd enthousiast over de kennis die ik vergaarde en wilde die delen. Op verjaardagen probeerde ik de dreiging van resistentie tegen antibiotica uit te leggen, tijdens dinertjes met vrienden beschreef ik de risico’s op obesitas en nadat ik interesse kreeg voor de darmbiotoop zijn die betogen er niet smakelijker op geworden.

Sinds ik veel over kanker vertel en schrijf, heb ik een aantal vaste vrienden gekregen die dat waarderen. Dat zijn de mensen die kanker hebben en hun naasten. De mails die ik ontvang als reactie op wat ik schrijf vallen uiteen in vragen over de beste therapie en die over de opluchting van mensen die zich herkennen in wat ik schrijf. Aan de eerste groep mensen antwoord ik meestal: ‘Dat weet uw arts het beste en als die het niet weet heeft u niet de beste arts’, in de hoop dat ze mijn gevoel voor humor een beetje delen.

De mails van mensen uit die tweede groep beantwoord ik serieus. Als ze me vragen waarom artsen nooit emoties lijken te hebben, leg ik uit dat gevoelens tijd kosten en mensen in de zorg vaak zo graag levens willen redden, denkend dat het om extra dagen, weken, maanden gaat. ‘Naarmate ik ouder word en langer kanker heb, zijn emoties voor mij belangrijker geworden omdat ik op die momenten leef’, schrijf ik. ‘Van mij mag de dokter emotioneel worden.’

Of ik schrijf dat ik ook niet snap waarom iemand die een infarct heeft gehad al snel op een hometrainer wordt geplaatst en begeleid om meer te bewegen, maar dat het voor mensen met kanker niet nodig wordt gevonden. In de veertien jaar dat ik kanker heb, heeft daar zelfs nog nooit iemand met me over gesproken, terwijl dat evidencebased zou zijn, maar in het stilzwijgende pact tussen verzekeraars en zorgverleners vermoedelijk niet kosteneffectief. Ik kan een eindeloze lijst maken van zorg die zonder het te weten te veel stilstaat bij de dood en te weinig bij het leven. Maar misschien moeten we dat overlaten aan degenen die het veel beter doen: de mensen die woorden zoeken bij hun ervaringen en die delen, mensen die geen oplossingen hebben, maar vragen.

Ivan Wolffers