Wasi

Een jonge vrouw, 24 jaar oud, voor het eerst zwanger is opgenomen op de verloskamer van het Academisch Ziekenhuis Paramaribo met een ernstige vorm van pre-eclampsie. Het kindje in haar buik is op de rand van levensvatbaarheid en zal het niet redden zonder ondersteuning. Ondanks hoge doses antihypertensiva verslechteren de bloedwaarden van de vrouw: voor haar gezondheid moet de zwangerschap worden beëindigd. De nicu ligt echter vol.

Als patiënte en haar familie lucht krijgen van de stand van zaken, dreigt de moeder de vrouw mee te nemen naar het binnenland. Inmiddels ben ik gewend aan de patiënten die met de ernstigste ziektebeelden besluiten – tegen medisch advies in – naar huis te vertrekken met alle risico’s van dien. In het familiegesprek probeer ik te achterhalen wat patiënte zelf wil en tracht ik haar ervan te overtuigen om voor haar gezondheid te kiezen. Ik stuit op veel weerstand. Patiënte kan nog niet accepteren dat haar kindje zou komen te overlijden en ook haar moeder is het er niet mee eens. Moeder heeft een compleet andere kijk op de kwestie: doordat zij en haar dochter ruzie hebben gehad tijdens de zwangerschap, is er een soort vloek op het kindje gekomen. Alleen door een speciaal ritueel kan geprobeerd worden deze vloek op te heffen.

Ik doe mijn best om me in te leven in dit perspectief. Daartegenover stel ik míjn vrees: als patiënte zwanger naar huis vertrekt, zal haar bloeddruk zo hoog worden dat haar baby’tje overlijdt in haar buik. Zelf loopt zij het gevaar te overlijden aan insulten of een hersenbloeding. Patiënte blijft stil. Uit haar blik maak ik op dat ze mijn woorden weegt, maar haar moeder geeft haar totaal geen ruimte en tettert maar door dat ze al besloten hebben naar huis te gaan. Ik maan moeder even tot stilte en kijk patiënte in de ogen: ‘Denk er goed over na, dit is jouw keuze’. Patiënte besluit haar partner binnen te roepen om te helpen met kiezen.

Ik houd mijn hart vast. Als er iets is waar ik een hekel aan heb, dan zijn het wel vrouwen zonder regie over hun eigen leven. Ik vrees voor een bemoeizuchtige, kortzichtige man die het doodnormaal vindt om voor haar te beslissen als hoofd van het gezin. Gelukkig stuit ik op het tegenovergestelde. Haar vriend is liefdevol en zachtaardig. Hij luistert naar mijn medische verhaal en bespreekt met haar de voors en tegens. Hoewel de culturele overwegingen zwaar wegen voor hem, houdt hij zichtbaar zoveel van haar dat hij haar gezondheid vanuit medisch perspectief niet wil riskeren. Ze komen tot een besluit: patiënte blijft, onder één voorwaarde. Ze wil de mogelijkheid krijgen om een wasi te doen. Mijn vragende blik wordt beantwoord door haar partner: ‘Een wasi is een vorm van ritueel wassen, zoals we dat in het binnenland doen.’ Ik overleg met de verloskundigen over de mogelijkheden en het team stemt toe hierin te faciliteren.

Als ik de afdeling verlaat, trekt een tante me aan mijn jas: ‘Wat als de bloedwaarden morgen verbeteren, kan het kindje dan nog langer in de buik blijven om te groeien tot het wel levensvatbaar is?’ Ik stel haar teleur. Het plan van de gynaecoloog staat vast: morgen zal de bevalling worden ingeleid door een ballonkatheter te plaatsen. De bloedresultaten zullen niet verbeteren, want het kindje zelf is dat wat de moeder ziek maakt.

De volgende dag komt een aantal familieleden op de afdeling, onder wie de tante die ik een dag eerder sprak. Achter de pre-eclampsiekamer wordt het ritueel voltrokken. Na afloop komt de tante dankbaar groeten; ze is opgelucht dat ze patiënte naar haar beste weten heeft kunnen helpen. De rest is nu aan ons.

Ik besef opnieuw hoe belangrijk het is om de wensen en ideeën van patiënten bij de behandeling mee te nemen in de besluitvorming. Op harmonieuze wijze hebben we de medische behandeling aangevuld met het culturele.

Tevreden bekijk ik de bloeduitslagen en zie tot mijn grote verbazing dat de waarden zijn verbeterd! De inleiding wordt tot nader order uitgesteld en er is nog hoop voor het kindje. Hopelijk komt er snel een plek vrij op de nicu…