Verzuimen, maar niet ziek

Voor 50 procent van het ziekteverzuim zou geen medische verklaring zijn. Over die veronderstelling wil ik het hebben. Verzuim, dus de situatie dat de werkgever vindt dat de werknemer niet doet waarvoor hij is aangenomen, is een probleem.

Voor het verzuim kunnen allerlei redenen zijn: schulden, een onduidelijke taakopdracht, verkeerd geschoold, uitgekeken op het werk, nare collega, een ziekte, rouw, de zorg voor een ziek kind, slechte arbeidsomstandigheden.

Verzuim is vervelend, zowel voor de werkgever als voor de verzuimende werknemer. Bij verzuim kun je – los van de oorzaak van het verzuim – allerlei gezondheidsklachten verwachten. Denk aan concentratieverlies, neerslachtigheid, allerlei pijnen, moeheid...

De verzuimreden ‘ziekte’ is bijzonder in ons sociale stelsel. In de eerste plaats omdat deze verzuimreden het arbeidsrechtelijke verzuimprobleem buiten de arbeidsrelatie plaatst. Bovendien worden allerlei derden in deze situatie meegezogen. Derden die de besluitvorming binnen de arbeidsrelatie aanzienlijk frustreren. Bijvoorbeeld omdat zij tegengestelde oordelen en adviezen geven. Denk aan de verschillende oordelen van bedrijfsartsen en van het UWV in een deskundigenoordeel. Of de diverse behandelaren die over elkaar heen tuimelen met welgemeende, maar niet-eensluidende adviezen en behandelingen.

Als er geen ziekte wordt vastgesteld als verklaring voor het verzuim, dan betekent dat:
- geen wettelijke re-integratieregels
- geen verdere rol voor de bedrijfsarts en
- het WIA-traject wordt afgesloten.

In Nederland stellen we één reden vast voor het verzuim. Een uitspraak als: het verzuim wordt voor 70 procent veroorzaakt door een arbeidsconflict en voor 30 procent door een ziekte, is in ons land onmogelijk. We kennen ook geen preferente verzuimreden. Bijvoorbeeld dat we in voorgaand voorbeeld toch een ziekte vaststellen die de doorslaggevende verzuimreden is.

Bovendien wordt de beëindiging van het verzuim getraineerd als de verkeerde verzuimreden benoemd wordt: iemand met een arbeidsconflict hoeft niet naar de dokter en iemand die verzuimd om reden van schulden, moet die saneren. Eventuele nevenoorzaken komen daardoor niet in beeld.

De bedrijfsarts stelt vast of een ziekte het verzuim verklaart. Sinds januari van dit jaar – 22 jaar nadat in 1994 de bedrijfsarts daarvoor werd aangewezen – is ook de NVAB, de bond van bedrijfsartsen, daarvan overtuigd.

Bij het eerste contact met een verzuimende medewerker moet de bedrijfsarts beoordelen (dus niet adviseren) over een eventuele medische verklaring voor het verzuim. Nou is de bedrijfsarts erg kwistig geweest met de vaststelling dat er een ziekte is die het verzuim verklaart. Zie de blog van collega Dolf Algra.

In het kort: 50 procent van het verzuim dat gelabeld wordt als veroorzaakt door een ziekte, blijkt daardoor niet veroorzaakt te worden. In ons sociale verzekeringsstelsel betekent dat dus momenteel dat in 50 procent van de verzuimcasussen de werkgever het loon ten onrechte doorbetaalt! En bovendien dus onnodig geld en moeite spendeert aan zaken als bedrijfsarts, deskundigenoordelen en re-integratieactiviteiten.

De NVAB meent zelfs dat 70 tot 80 procent van het verzuim níet door een ziekte wordt verklaard. Maar we weten niet of dat percentage slaat op het totale verzuim of het verzuim dat (al dan niet foutief) beoordeeld wordt als verklaard door een ziekte.

Komen we automatisch bij de discussie: wanneer verklaart ziekte het verzuim.
Voorop staat dat het verzuim het centrale probleem is dat opgelost moet worden, niet een eventuele ziekte die gecureerd moet worden. Bij de vraag van de werkgever of er een medische verklaring is voor het verzuim moet de bedrijfsarts dat goed voor ogen houden.

Los je het verzuimprobleem het beste op door een ziekte aan te wijzen als verklaring voor het verzuim, of juist niet. Zie ArboInfo248.

Deze moeilijke afweging moet de bedrijfsarts zorgvuldig maken. Het heeft te maken met, onder andere, de volgende zaken:
- bestaat er überhaupt een ziekte (meestal wel),
- hoe zit het met de causaliteit (was er eerst een ziekte en daarna, en als gevolg daarvan, het verzuim
- als ziekte niet de verklaring is, wat zou de verklaring dan kunnen zijn,
- waarom reageert de ziekte zo slecht op de behandeling?
- komt dit verzuim de werkgever, de werknemer of allebeide goed uit,
- houdt de verzuimende werknemer het nog moeiteloos vijf jaar uit bij deze werkgever,
- wat wil de werknemer de komende vijf jaar in zijn leven bereiken,
- hoe leuk vindt-ie zijn werk in vergelijking met toen hij zijn werk begon,
- hoe redelijk is het om de werkgever met de loonschade op te zadelen?

Voor een bedrijfsarts met slappe knieën is er geen plaats meer nu de NVAB ook vindt dat hij bij het eerste contact met een verzuimer moet aangeven of dat verzuim al dan niet verklaard wordt door een ziekte.