Over smartwatches, woede en een verbrande taart

Vanochtend ging de wekker op mijn mobiele telefoon af terwijl ik even een wandelingetje maakte. Handig toch, zo’n mobiel elektronisch apparaat dat voor alles en nog wat in te zetten is. Ik had hem ingesteld om me tijdig op mijn schreden te doen terugkeren om de taart uit de oven te halen voordat hij verbrandde. Ik had dat natuurlijk aan mijn partner kunnen vragen, maar ja, als die met iets bezig is dan let hij niet op belletjes of aangebrande luchtjes.

Terwijl ik terugliep moest ik denken aan het bericht in mijn ochtendblad een paar dagen terug over een nieuwe vorm van biocueing: smartwatches die ingezet worden om ‘forensische’ jongeren te helpen een potentiële woedeaanval aan te voelen komen en vervolgens hun woede in te slikken. Een onderzoek onder 35 jongeren heeft laten zien dat het kan helpen, de smartwatch detecteert een oplopende hartslag en waarschuwt vervolgens dat de spanning oploopt. Het wordt dan tijd dat de jongere iets anders gaat doen, naar muziek luisteren of een boksbal opzoeken, en sommigen doen dat dan ook en barsten niet in woede uit.

Bij een dergelijke ontwikkeling vallen natuurlijk allerlei kanttekeningen te maken: Marli Huijer, voormalig denker des vaderlands, heeft zo haar bedenkingen: deze ontwikkeling kan net als veel andere technologische ontwikkelingen ingezet worden om de samenleving te disciplineren, volgens een bepaalde norm – en wie bepaalt die norm? – en verwijst daarbij naar Foucault, die dit jaren geleden al beschreef. Een samenleving die aan steeds meer controle en normering onderhevig is, waarbij een verwijzing naar China natuurlijk niet kan ontbreken, is bepaald geen aanlokkelijk, maar helaas wel reëel vooruitzicht. Vincent Blok, hoogleraar techniekfilosofie, werpt de vraag op of woede niet meer getolereerd wordt in onze samenleving. Eerlijk gezegd, als ik hoor over alle agressie die vooral via sociale media – die ik in het algemeen mijd als de pest – wordt gespuid, dan lijkt me dat woede of agressie behoorlijk aanwezig en blijkbaar ook geaccepteerd is in onze samenleving.

Zonder meer zijn dit belangrijke kanttekeningen bij de ontwikkeling van biocueing. Maar een andere vraag die mij intrigeert is waarom we steeds meer vertrouwen op apparatuur die ons vertelt hoe het met ons lijf gesteld is. Zou het niet meer voor de hand liggen om jongeren te leren hoe ze zelf, bij zichzelf, die voortekenen van een woede-uitbarsting kunnen herkennen en vervolgens kunnen mitigeren? Een van de aannames bij het inzetten van dit soort technologie en bijbehorende algoritmes is dat ‘iets’ bij iedereen die aan bepaalde kenmerken voldoet, ook op dezelfde wijze zal verlopen en dat is maar zeer de vraag. En daarnaast voorzie ik dat binnen de kortste keren een nieuw excuus ingezet kan worden, namelijk dat het de apparatuur is die gefaald heeft: ik ben niet gewaarschuwd door mijn smartwatch, met helaas een woedeaanval, of een verbrande taart, als gevolg.