Mensen bijstaan, zelfs met lege handen

Een beschouwelijk thema leek me in deze donkere dagen aan het eind van het jaar wel gepast. Aanvankelijk wilde ik het hebben over het doel van het leven, maar dat is wel erg hoog gegrepen, dus ik heb me begrensd: wat is het doel van ons werk binnen de gezondheidszorg? Nu is zo’n vraag ook nog heel algemeen. ‘Het houdt me van de straat’ of ‘de schoorsteen moet roken’ zijn ook antwoorden, maar dat is niet helemaal wat ik bedoel. Ik doel meer op wat minder pragmatische doelen en vooral op wat het voor anderen betekent.

Je zou kunnen zeggen: nou, dat is niet zo moeilijk. Het doel van geneeskunde is om mensen te genezen, weer beter te maken. Heel te maken wat kapot is. We vinden dat nog terug in de term ‘heelkunde’. Als dat het enige doel was dan kon ik wel ophouden en vele artsen met mij, want dat is ons lang niet altijd gegeven. Nee, het doel is veel breder. In de artseneed staat: ‘zorgen voor zieken, gezondheid bevorderen en lijden verlichten’.

Soms genezen, vaak verlichten en altijd troosten. Deze uitspraak wordt toegeschreven aan de Franse arts Ambroise Paré, maar vermoedelijk bestond ze al veel langer.

Toen ik even googelde om te achterhalen aan wie de uitspraak toegeschreven wordt, kwam ik dit artikel tegen. Ik begin mezelf te herhalen. Maar goed. Sommige dingen moeten steeds herhaald worden want anders vergeten we ze. Zoals je ook nooit klaar bent met zwemles geven. Er komen altijd weer kinderen bij die het nog moeten leren.

Het voordeel van zo’n brede kijk op geneeskunst is dat je nooit ‘uitbehandeld’ bent, omdat behandelen zoveel meer is dan genezen. Daarom is het ook goed dat er meer aandacht is gekomen voor palliatieve zorg. Palliatie betekent verlichten.

Er staat ook in de artseneed dat we de grenzen van onze mogelijkheden moeten erkennen. Soms is zelfs verlichten niet meer mogelijk. Maar dan kun je nog altijd blijven (bij)staan, ook al is het met lege handen. Tegen ouders van een jongen met ernstige gedragsproblemen, die totaal niet openstond voor welke behandeling dan ook, heb ik eens gezegd: ‘Ik kan nu niks voor u doen, maar dat kan ik heel lang volhouden. Mooier kan ik het niet maken.’ Hun reactie was: ‘Maar dat realisme vinden we juist fijn. We zijn het wel zat voor de zoveelste keer het rouwproces van de hulpverlener mee te maken, omdat die onrealistische, veel te hoge doelen stelde.’

Het doel van ons werk is dus op allerlei manieren mensen bij te staan bij problemen met hun fysieke of mentale gezondheid.

Fijne kerstdagen.